Wyszukiwanie lokalizacji, opieka i kontrola nad pasieką wędrowną - Opieka i kontrola rodzin.

Jeżeli pszczoły zostają wywiezione na pożytki kwiatowe, pszczelarzowi przypada dość duży zakres obowiązku. Rodziny muszą być poszerzone, niezbędne jest wycinanie czerwia trutowego, tworzenie nowych rodzin, kierowanie nastrojem rojowym i zapobieganie rójkom. Konieczność długich dojazdów do pasieki stanowi w tym przypadku duże ograniczenie.
Pożytki spadziowe wymagają od pszczelarza mniej zachodu. W tym przypadku wystarcza wycinanie czerwia trutowego, a oprócz tego pozostaje tylko wybieranie miodu. Obfite występowanie spadzi praktycznie likwiduje nastrój rojowy w rodzinach.

Wyszukiwanie lokalizacji, opieka i kontrola nad pasieką wedrowną

Dar obserwacji i szeroka wiedza na temat roślin pożytkowych i producentów spadzi to cechy wymagane od pszczelarzy, którzy poszukują celów wędrówek i którzy transportują swoje pszczele rodziny. Przed udaniem się na poszukiwania miejsca dla pasieki warto mieć w głowie obraz tego, czego będziemy szukać. Przy poszukiwaniach warto zasięgnąć opinii zaprzyjaźnionych pszczelarzy z okolic, w które zamierzamy wędrować, gospodarzy rolnych, leśników i innych właścicieli działek.
Warunki korzystania z pożytków w okolicach rodzimej miejscowości decydują o tym, jakich celów wędrówek i pożytków należy szukać. Na przykład, jeżeli rodziny umieszczone są na obszarze obfitującym w pożytki roślinne, ale z małym dostępem do spadzi, jako cel wędrówki wybiera się miejsce wyżej położone lub też znajdujące się w sąsiedztwie lasu. Dla rodzin korzystających głównie z pożytków kwiatowych, których wydajność chciałoby się poprawić, wskazana jest wędrówka na pożytki wczesne, zapewniające rodzinom szybki rozwój wiosenny.
Tereny ofiarujące pożytki kwiatowe można zlokalizować już w okresie zimowym, a do wiosny sprecyzować wszystkie sprawy związane z ich wykorzystaniem. Za umowę o wykorzystanie terenu uważa się przy tym ustną zgodę właściciela wybranej lokalizacji. Najczęstszą rekompensatą dla udostępniającego jest wytworzony przez pasiekę miód. W wyjątkowych przypadkach pszczelarz może otrzymać premię za usługi zapylania roślin wyświadczone przez rodziny pszczele. Punkty docelowe wędrówek z pasiekami na pożytki kwiatowe mogą stanowić miejsca stałe, na które pszczelarze przywożą swoje rodziny od wielu lat. W przypadku pożytków leśnych nie mamy tak dużego wyboru lokalizacji i najczęściej konieczna jest pewna elastyczność. Przyszłe pożytki spadziowe są często ograniczone do określonych regionów i poza nimi nie ma sensu organizować stałych stanowisk dla pasiek wędrownych.
Odwiedzając potencjalne lokalizacje, powinniśmy wyjaśnić kwestie prawne budowy dróg i dostępności wybranych miejsc. Pasieka musi być ustawiona w miejscu, do którego można dojechać w razie deszczu. Warto też zachować odstęp od 300 do 500 m od już znajdujących się tam pasiek.

Wymagania podczas wędrówek

- Rodziny, które mają być przewożone, muszą mieć świadectwo zdrowia. Jest ono wystawiane przez lekarza weterynarii urzędującego przy powiatowym inspektoracie weterynarii. Rzeczoznawca przed wystawieniem zaświadczenia musi skontrolować pasiekę, w szczególności stan zdrowotny rodzin pszczelich.
- Jeżeli pszczelarz zamierza podjąć wędrówkę, wniosek o wystawienie świadectwa zdrowia powinien złożyć już pod koniec marca lub na początku kwietnia, ponieważ o tej porze roku można jeszcze planować przewożenie. Ze względu na krotką, dwutygodniową ważność świadectwa pszczelarz powinien wystąpić o wystawienie nowego świadectwa przy kolejnej wędrówce.
- Przewóz pasieki nie może odbywać się na obszar zapowietrzony, w którym wykryto ogniska gnilca lub kiślicy. Jeżeli przypadkiem przetransportuje się rodziny pszczele w takie miejsce, zostaną one objęte przepisami epidemiologicznymi obowiązującymi na danym obszarze. W takim przypadku odbiór pszczół możliwy jest dopiero po uchyleniu wspomnianych przepisów.
- Nazwisko i adres właściciela rodzin musi być umieszczone na pasieczysku. Poleca się także umieszczenie na nim przyciągających wzrok tabliczek reklamujących pasiekę
Co zabrać na wędrówkę z pszczołami:
- świadectwo zdrowia pszczół
- skrzynkę narzędziową z pełnym wyposażeniem
- strój ochronny
- spryskiwacz wodny i kanister wody
- latarkę
- materiał uszczelniający, taśmę klejącą

Wędrówki

Jako pasieki wędrowne określa się te, które są przemieszczane z pożytku na pożytek. Wędrówki rodzin mają długą tradycję - najstarsze takie przypadki miały miejsce już w czasach przed Chrystusem. Dawniej transport pszczelich siedzib wraz z ich mieszkańcami odbywał się na grzbietach osłów i wielbłądów lub na plecach samego pszczelarza. Wozy dwuosiowe, tratwy i łodzie, kolej, samoloty - to tylko niektóre ze środków transportów, które były wykorzystywane na przestrzeni wieków, i które pozostają w użytku do dziś.
Dzięki samochodom możliwości i swoboda przemieszczania pasiek są dziś niemal nieograniczone. Wędrówki są niezwykle interesujące  i dostarczają wielu nowych wrażeń; stwarzają również okazję do poznania nowych krajobrazów, przebiegów pożytków i nowych ludzi. Ponieważ często trzeba przy tym wstawać bladym świtem, ma się wiele okazji do podziwiania wschodów słońca.
Jako wędrówkę rozumie się ogólnie wszelkie formy transportu pszczół na pożytki. Jednak obok zapewnienia owadom pożytku istnieją inne przyczyny wędrówki z pszczołami - może to być np. zapewnienie im dobrych warunków do przezimowania, szybszego rozwoju wiosennego, możliwości korzystania z większej różnorodności pożytków, produkcji różnych odmian miodu, wykorzystania owadów do zapylania kwiatów, zwiększenie rentowności prowadzenia pasieki czy troska o zdrowie pszczół.
W przypadku młodych rodzin, w celu zapobieżeniu powracania pszczół do uli macierzystych, podejmuje się wędrówkę na nowe pasieczysko, leżące poza dotychczasowym zasięgiem lotów owadów. Jako wędrówkę traktuje się również przewożenie pszczół do nowej pasieki po zakupie czy sprzedaży rodzin pszczelich.

Pożytki leśne - Wykorzystanie pożytków

Wysoki stopień wykorzystania przez pszczoły pożytków leśnych i innych możliwy jest tylko przy korzystnych warunkach pogodowych. Temperatura i wilgotność powietrza mają ponadto wpływ na obfitość produkcji nektaru i wytwarzania spadzi. Pożytki leśne są najobfitsze przy temperaturach około 20 stopni C. Długotrwałe opadu deszczu zmywają spadź, pozbawiają pszczoły zbiorów. Takiego skutku nie powodują lekkie deszcze, ponieważ krople nie zawsze wnikają w listowie i pomiędzy igiełki. Często są one korzystne dla wytwarzania spadzi. Najlepsze wykorzystanie pożytku osiąga się w przypadku wydajnych rodzin. Wydajność uzależniona jest z kolei od odległości ula od pożytków spadziowych - już dystans przekraczający 400 m w zauważalny sposób ogranicza zbiory robotnic.

Pożytki leśne - Komunikaty pożytkowe

Blisko 30% powierzchni Europy jest zalesione, a w niektórych jej rejonach odsetek ten sięga nawet 40%. Niemal wszędzie stwarza to możliwość zbiorów miodu spadziowego. W Niemczech pojedyncze organizacje pszczelarskie, głównie związki lokalne, prowadzą dla swoich członków serwisy informacyjne dotyczące występowania pożytków spadziowych. Dzięki takim komunikatom można dowiedzieć się, jakie są perspektywy zbioru spadzi w określonych rejonach. Można uzyskać wartościowe wskazówki, a jeśli samemu jest się obserwatorem pożytków, można podzielić się swoją wiedzą z innymi. Bardzo przydatne uzupełnienie bezpośrednich obserwacji pożytków stanowią ule kontrolne na wadze, po których zmiennej masie można precyzyjnie ocenić występowanie spadzi. Nowoczesne wagi pozwalają nawet sprawdzić masę rodziny zdalnie - poprzez telefon komórkowy lub komputer osobisty, na który pszczelarz może pobrać, a następnie ocenić interesujące go dane.

Pożytki leśne - Miód melecytozowy - Wrogowie producentów spadzi

Przeciwnikami lub wręcz wrogami mszyc i czerwców są biedronki (owady dorosłe i larwy), złotooki i gąsieniczki. Zwierzęta te mogą przetrzebić populację producentów spadzi lub też zatrzymać ich rozwój, jednak z pewnością nie można zrzucić na nie całej winy w przypadku "urwania się" pożytku spadziowego.

Pożytki leśne - Miód melecytozowy

Ze względu na silną krystalizację w plastrach, nazywany jest on czasem "miodem cementowym". Melecytoza, należąca do wielocukrów, występuje w niewielkich ilościach jako składnik miodów spadziowych. Silne zestalenie następuje natomiast wtedy, gdy w spadzi zawarte są jej duże ilości.
Za producenta takiej spadzi uznaje się miodownicę świerkową pniową, mszyce z gatunku Cinara piceae. Na przestrzeni lat produkcji miodu cementowego wzrosła i źródłem surowca mogą być także drzew świerkowe.
Szybka i silna krystalizacja miodu melecytozowego, a czasem wręcz uniemożliwia wirowania. Pozyskiwanie go, choćby częściowe, umożliwiają dostępne w sklepach pszczelarskich rozluźniacze. Dzięki nim udaje się odwirować 50% krupca melecytozowego. Inną metodą pozyskiwania tego miodu jest takie układanie plastrów w ulu, aby wymusić na pszczołach jego przeniesienie. Pełne plastry miodowe są przy tym odsklepiane i spryskiwane wodą, co przyspiesza przenosiny, po których miód daje się odwirować. Jeszcze inną metodą jest wyciskanie całego plastra wraz z późniejszym dekrystalizowaniem uzyskanej substancji przy pomocy dekrystalizatorów. W ostatnim procesie kryształy miodu cementowego są roztapiane, dzięki czemu uzyskuje się dobry miód spadziowy.
Jeżeli pszczelarz chcę uniknąć tych skomplikowanych metod, może zrezygnować z pozyskiwania takiego miodu. Jednak miód cementowy na plastrach można rozpoznać dopiero wtedy, gdy już się zestali. Niestety, tutaj stanowi on śmiertelne zagrożenie dla pszczół, ponieważ wszelkie próby przezimowania rodzin na miodzie cementowym kończą się porażką. Rodziny umierają z głodu i pragnienia, ponieważ w okresie mrozów nie są w stanie rozpuścić silnie skrystalizowanego miodu bez wody, przez co pozostaje on bezużyteczny. A jeśli nawet uda im się pozyskać część miodu cementowego, przetrwanie zimy jest mocno utrudnione ze względu na znaczne ilości powstających resztek trawiennych. W rodzinach korzystających wyłącznie z pożytków spadziowych często występują biegunki, po których rodziny wymierają. Jeżeli na jesień podkarmiamy rodzinę roztworem cukru lub sacharozy, zapewniając jej tym samym pewną część łatwo przyswajalnego pokarmu, możliwie będzie jej uratowanie.

Pożyki leśne - Wytwórcy spadzi na jodle

Również w przypadku mszyc wytwarzających spadź z jodły możemy oszacować zimową liczebność jaj, przeglądając igiełki na drzewach. Ze względu na tworzenie niewielkich kolonii i maskujące barwy osobników, dostrzeżenie mszycy jodłowej podczas oglądania drzew jest praktycznie niemożliwe. Ich istnienie stwierdzamy, posługując się chustką rozciągniętą na drewnianej ramce o wymiarach 60x60 cm. Opukując gałęzie, możemy oszacować liczebność gatunku w przeliczeniu na 1 m2. Złapane w chusty owady są przeglądane i ocenia się liczbę występujących wśród nich zielonych mszyc jodłowych. Jeśli podczas regularnych kontroli zauważy się zwiększenie stanu liczebnego tych mszyc do 80-100 osobników na 1m2, perspektywy zbiorów miodu spadziowego są co najmniej dobre.
Populacje mszyc można także ocenić poprzez oględziny pni drzew później korony. Mszyce jodłowe mają charakterystyczną cechę, polegającą na rozpryskiwaniu spadzi. Jej kropelki można więc przy dobrych warunkach pogodowych odnaleźć na pniu badanej jodły. Jednakże dokonywanie na tej podstawie oceny przyszłych pożytków dla pszczół wymaga dużo wprawy.
Należy uważać na liście jeżyny i pokrzywy, które nie nadają się do oceny liczebności mszyc. Nawet na tych przedstawicielach wymienionych gatunków, które nie rosną w sąsiedztwie jodły, można znaleźć drobne, lśniące kropelki podobne do spadzi. Świetnie nadają się za to liście jesionu lub buka. Przy suchej pogodzie lśniące krople spadzi przez długi czas pozostają na powierzchni liści, nawet jeśli okres zbierania tej substancji przez pszczoły dawno już minął.
Obserwator musi poznać także szereg innych specyficznych dla tematu mszyc zagadnień i uwzględnić je przy szacowaniu ilości pożytków. Dobrą wskazówkę dać zwoje papieru pozostawione na kilka godzin pod jodłami. Po ich zebraniu możemy policzyć krople spadzi, biorąc poprawkę na fakt, że spadź jest najintensywniej wytwarzana w godzinach nocnych i wczesno porannych. Jednak obecność na papierze kropel spadzi nie gwarantuje jeszcze przyszłych pożytków dla pszczół, ponieważ nie wiadomo, czy dana spadź zasmakuje zbieraczkom i zostanie zniesiona do ula.

Powstanie spadzi - Obserwacja wytwarzania spadzi - Mszyce

Mszyce zajmują w jajach złożonych pomiędzy igiełkami lub pączkami. Najczęściej w jednym miejscu złożone jest wiele jaj, z których na wiosnę wylęgają się matki rodzin. Dokładny moment wyklucia determinuje temperatura i warunki pogodowe. Matki dają do 10 potomków, z których z kolei pochodzi kolejne pokolenie itd., aż do maksymalnie 10 pokolenia. Można powiedzieć, że mszyce mają niewiarogodny potencjał rozrodczy. Jednak w odróżnieniu od czerwców, są one wystawione na znacznie większe niebezpieczeństwa. Niekorzystne warunki otoczenia, wrogowie, zmiany w składzie wykorzystywanych soków roślinnych - wszystko to nieustannie dziesiątkują populacji mszycy. Na zmiany w składzie soków i zagęszczenie powoduje uszkodzenie rośliny - żywiciela większość mszyc reaguje wykształceniem pokolenia uskrzydlonego, które jest w stanie przemieścić się na inne drzewo.
Obserwujące populacji mszyc można rozpocząć od kontroli liczby jaj w okresie zimowym. Można ją przeprowadzać za pomocą lupy na miejscu lub w domu - pod mikroskopem. Na podstawie ułożenia i barwy jaj można je przepisać określonemu gatunkowi mszyc.
Drzewa z dużą ilością mszyc można oznaczyć nitką, tasiemką lub kredkami świecowymi. Na wiosnę bada się prędkość wykluwania i odszukuje gałęzie z matkami rodzin. Znalezione miejsca oznacza się nitką i odwiedza od czasu do czasu, aby skontrolować rozwój populacji mszyc. Jeśli obserwacje rozpocznie się dopiero w kwietniu albo maju, matki rodzin są już wyklute i wokół nich można zauważyć kolonie. Zanim drzewa iglaste zaczną kwitnąć, mszyce obsiadają zdrętwiałe gałęzie, a z uwagi na ubarwienie korpusu, bardzo trudno je tam dostrzec. W ich odszukaniu pomagają ludziom mrówki. Jeżeli znajdziemy w lesie drzewa przez nie obsiadłe, na pewno znajduje się tam coś uważanego przez nie za smaczne. A jeśli schodzące z drzew owady są wyraźnie grubsze niż te dopiero wspinające się, nietrudno odgadnąć, że na drzewie znajduje się spory zapas pożywienia. Poprzez śledzenie wspinających się mrówek, z pewnością uda się dotrzeć do pojedynczych mszyc i całych ich kolonii. Już w momencie majowego pączkowania populacja niektórych gatunków mszyc rozprzestrzeniona jest na wszystkie nowe pędy.
Inne gatunki gnieżdżą się na zdrętwiałych gałęziach i na pniu jodeł. Owady obsiadają słabo wyrośnięte jedno- dwu- i wieloletnie pędy. Tutaj także trudno zauważyć mszyce z uwagi na ich "kamuflaż". Obserwatora na ślad koloni naprowadzić może kropla spadzi znaleziona na igiełkach.

Powstanie spadzi - Obserwcja wytwarzania spadzi - Czerwce

Przy dobrej pogodzie na przełomie sierpnia i września z dojrzałych kokonów wykluwa się dziennie blisko 200 larw (L1), które wybierają sobie za gniazdo mątewki świerkowych gałęzi. Maja one zaledwie 1 mm długości, a w nowym miejscu gniazdowania w ciągu miesiąca przeobrażają się w druga larwę (L2), po czym pozostają w stanie swoistego spoczynku do kwietnia/maja kolejnego roku. Na wiosnę, mniej więcej na przełomie kwietnia i maja larwy rozpoczynają pobierania pokarmów i szybko rosną. Znacznie zmienia się ich wygląd zewnętrzny i w tym stadium rozwoju zwierząt zaczynają coraz bardziej przy przypominać pączek drzewa wielkości 3-4,5 mm. Z uwagi na kształt i czerwono - brązowy kolor, bardzo trudno je rozpoznać i nawet wprawnemu oku udaje się to dopiero, gdy zaczną wytwarzać spadź. Pod koniec tego stadium rozwoju, w okolicy połowy lipca, w kokonach powstaje blisko 200 jaj. I znowu wykluwają się  z nich larwy, które w zależności od warunków pogodowych opuszczają kokon w okolicach sierpnia. Otwór odbytniczy kokonu otwiera się przy tym tylko przy niskiej wilgotności powietrza i temperaturach przekraczających 20 stopni C. Mimo opieki ze strony matek, larwy L1 podczas wydostawania się na świat są narażone na szereg niebezpieczeństw. Im szybciej przebiegnie ich wykluwanie, tym większe mają szanse przeżycia. Z tego powodu czerwce najchętniej zasiedlają młode mątewki świerkowe. Rozwój nie następuje poza kokonem. Puste kokony mogą pozostawać na gałęziach rok, a czasem nawet dwa lata i dłużej.
O ile liczebność mszyc może się zmniejszyć w następstwie silnych opadów deszczu, czerwce pozostają w tym czasie solidnie umocowane do gałęzi i praktycznie nie zdarza się ich wypłukanie wodą opadową.
Obok opisanych wyżej młodych odmian czerwców, na świerkach spotyka się również duże owady należące do tego podrzędu pluskwiaków. Larwy dużych czerwców mierzą nawet 6-7 mm. Ich cykl życiowy wygląda podobnie, lecz zaczyna się jakoś cztery tygodnie wcześniej. Jednak ze względu na niską liczebność z punktu widzenia pszczół ich spadź nie stanowi liczącego się pożytku. W rzeczywistości czerwce zamieszkują różne drzewa, jednak dla pszczelarza istotne znaczenie mają wyłącznie małe czerwce pasożytujące na jodłach. Obserwatorzy pożytków już w zimie lub wczesną wiosną mogą sprawdzić stan czerwca, oszukując na jodłowych mątewkach larwy L2. Ma to jednak sens tylko wtedy, gdy są oznaki wskazujące na występowanie larw - na przykład ubiegłoroczne kokony. Na podstawie oceny stanu liczebnego czerwców można oszacować ilość przyszłych pożytków leśnych. Liczebność czerwców określa się jako dużą, jeśli larwy L2 występują co najmniej na co trzeciej jodłowej gałęzi.

Pożytki leśne - Obserwacja wytwarzania spadzi

Kolejnym obszarem pracy pszczelarza jest obserwacja wytwórców spadzi. Trzeba, oczywiście, znać gatunki tych zwierząt - ich wygląd, miejsca występowania i okres rozwoju. Do najważniejszych gatunków zalicza się mszyce z gatunków miodownica świerkowa pędowa, miodownica świerkowa pniowa i miodownica jodłowa zielona oraz czerwce miechun świerkowy i miechun świerkowo - jodłowy.

Pożytki leśne - Powstawanie spadzi - Leśne rośliny spadziowe

Świerki, sosny i jodły to najważniejsze z leśnych, na których masowo może pojawić się spadź. Oprócz nich należy należy wymienić modrzew i kosodrzewinę. Jednak nie można przy tym zapominać o występowaniu spadzi na drzewach liściastych. Także na klonach, brzozach, dębach, kasztanach jadalnych, lipach czy śliwkach i gruszach mogą rozwijać się populacje zwierząt wytwarzających spadź. Rzadko natomiast znajduje się one na bukach i olszach. Spadź w niektórych latach występuje także na innych drzewach, krzewach i roślinach zielnych. Sporadycznie spotkać ją można nawet na kłosach zbóż, w przypadku porażenia ich sporyszem. W takich sytuacjach należy pamiętać o przepisach prawnych, które zakazują opryskiwania środkami szkodliwymi  dla pszczół nawet niekwitnących roślin, jeśli tylko są one wykorzystywane przez owady.

Pożyki leśne - Powstanie spadzi - Wytwórcy spadzi

Chodzi tu głównie o mszyce i czerwce, które przy dobrej dostępności pokarmu i korzystnych warunkach do rozmnażania wytwarzają dużą ilość spadzi. Bardzo rzadko do tej "produkcji" przyłączają się miodówki. Z uwagi na specyficzny aparat gębowy, wszystkie te owady zaliczają się do rzędu pluskwiaków. Ich kłująco - ssący aparat gębowy składa się z czterech szczecinek tnących, leżących wewnątrz żuwaczki z kanałem ślinowo - pokarmowym, oraz z leżącej na zewnątrz żuchwy, która pomaga pluskwiakowi przebić się przez korę. Szczecinki tnące pomagają z kolei dostać się do rurek sitowych przez zewnętrzne warstwy rośliny.
Mszyce i czerwce mają różne zwyczaje życiowe i rozrodcze. Oba gatunki są silnie wyspecjalizowane w korzystaniu z określonych gatunków drzew, co w praktyce oznacza, że na innych roślinach nie pożywią się lub nie rozmnożą.
Wytwórcy spadzi z soków drzew leśnych nie są traktowani jako szkodniki, ponieważ rośliny dysponują możliwością modyfikacji składu soków, a przez to kontroli nad atakiem mszyc. Las wykorzystuje ponad spadź produkowaną przez zwierzęta. Do jej konsumentów należą m.in. mrówki leśne i osy, o ogromnym znaczeniu dla higieny lasu.

Pożytki leśne - Powstanie spadzi

Owady należące do rzędu pluskwiaków równoskrzydłych wysysających soki potrzebują do swego rozwoju i rozmnażania także witamin, minerałów i białka. W okresie okrywania się liśćmi drzewa mają takimi zwierzętom do zaoferowania wszystkie niezbędne substancje pokarmowe - znajdują się one w ich sokach. Ponieważ jednak ilość łańcuchów białkowych w płynie znajdującym się w rurkach sitowych jest stosunkowo niewielka, owady wysysające soki muszą spożywać bardzo duże ilości tych płynów, aby pokryć swoje zapotrzebowanie na białko. W odpowiednio wyspecjalizowanym narządzie trawiennym zwierząt odfiltrowują białka z soku. Wessany sok przepływa przez komorę filtrującą, gdzie wchłaniane są łańcuchy białkowe, stanowiące około 10% masy - pozostałe 90% objętości soku jest wydalane w postaci zawierającej cukier spadzi na liście lub szpilki drzew i krzewów liśćmi, tym mniejsza zawartość azotu w soku. Zmusza to zwierzęta do wysysania jeszcze większych ilości soków, aby pokryć zapotrzebowanie na białko. W tym okresie można często zaobserwować masowe występowanie spadzi. Występujące w późniejszym okresie obniżanie zawartości azotu w soku dość mocno odbija się na warunkach żywieniowych mszyc i często prowadzi do drastycznego spadku ich populacji, z czym związane jest, oczywiście, załamanie się produkcji spadzi i zaprzestanie jej zbiory przez pszczoły.

Pożytki leśne - Miód spadziowy

Jak sama nazwa wskazuje, jest to miód produkowany przez pszczoły ze spadzi. Powstaje on z wydaliny zwierząt, które nie przyswajają cukrów z wysysanych soków roślinnych. Pszczoły zbierają ich słodkie odchody z igieł lub liści drzew i innych roślin, i przygotowuje z nich miód. Miód spadziowy jest bogaty w minerały, silne inhibiny antybakteryjne, a także zawiera dużo fruktozy, dzięki której długo utrzymuje płynną konsystencję.

Pożytki leśne

Pożytki występujące w lasach mają szczególne znaczenie, ze względu na lepsze zbiory miodu i dłuższy okres zbierania. Wysokie ceny miodów spadziowych ponadto zwiększają atrakcyjność użytkowania pszczół w przypadku wykorzystania pożytków leśnych.

Pożytki kwiatowe i leśne - Rośliny pożytkowe

W Europie Środkowej występuje niemal 3 tyś. roślin nasiennych, które stanowią potencjalne źródło pożytku dla pszczół. Niektóre z nich zaliczamy do głównych roślin pożytkowych, które umożliwiają zbiory miodu i/lub masowo dostarczają owadom pyłku. Do tych roślin należy mniej niż 100 gatunków. Ale do zaopatrzenia rodzin pszczelich wykorzystywane są wszystkie rośliny pożytkowe.
Występowanie pożytków jest kluczowe dla produkcji miodu, a więc determinuje wydajność uzyskiwaną w pasiece. Ich występowanie stanowi także gwarancję zdrowia pszczół. Wykorzystanie pożytków powinno zaczynać się możliwie wcześnie w ciągu roku i trwać do lata, a nawet do jego schyłku. W idealnym przypadku jak najmniej powinno być przerw w zbiorach. Najlepiej, gdy na kończące się zbiory pożytku jednego gatunku roślin nakłada się początek występowania pożytku z innej rośliny. Stanowiska o całorocznym występowania pożytku to rzadkość, i mało która pasiek może się nimi poszczycić. Z reguły wykorzystanie pewnych roślin jako pożytku dla pszczół możliwe jest tylko dzięki wędrowce rodzin.
Pora zbierania pożytku podzielona jest na okres wiosenny, letni i późny. Wczesne źródła to z reguły pożytki gwarantujące rozwój rodzin i zwane są pożytkami rozwojowymi. Olsza, leszczyna, wierzba, dereń, rannik zimowy, wszystkie kwiaty cebulowe, wrzosiec wiosenny, śliwa tarnina, wiśnia ptasia, klon cukrowy, zawilce, hiacynt czy podbiał - to najważniejsze rośliny pożytkowe, charakteryzujące się dużym rozprzestrzenieniem.
Występowanie roślin danego gatunku nie stanowi, oczywiście, gwarancję zbiorów. Zbiory rządzą się swoimi prawami, i ma na nie wpływ wiele czynników. Przede wszystkim, aby zbiory pożytków mogły się odbić, w danej okolicy powinno być ich dużo. Ważna jest także ich wartość odżywcza dla owdów oraz ich lokalizacja. Oczywiście, na wykorzystanie pyłku i nektaru mają wpływ również panujące warunki pogodowe, w tym temperatura.