Choroby czerwia - Choroba woreczkowa

Wirus atakuje proces zmiany oskórka (wylinki) larwy wyprostowanej. Oskórek tworzy wówczas woreczek wypełniony wodnistą cieczą pochodzącą z organizmu larwy. Sam czerw zasycha i może być wyniesiony z ula przez robotnice. Choroba woreczkowa jest dość rzadka i najczęściej szybko mija.
Zwalczanie: w razie wątpliwości dobrze jest skonsultować się ze specjalistą od chorób pszczelich.

Choroby czerwia - Grzybica otorbirlakowa czyli wapienna (Ascosphaera opis)

Jest to stosunkowo często choroba larw, powodowana przez grzybicę otorbielakową. Zarodniki dostają się do jelita larw, gdzie grzyb rozmnaża i atakuje cały organizm pszczoły, doprowadzając do jej śmierci, następującej najczęściej w stadium larwy wyciągniętej lub przedpoczwarki.W przypadku gnijących pojedynczo lub w niewielkich ilościach poczwarek pszczoły szybko dostrzegają zagrożenie i usuwają takie potomstwo z ula, w wyniku czego w plastrach gniazdowych pojawiają się luki. Przy silnym ataku grzyba można zauważyć wysuszone, marmurowoszare mumie wystające z komórek. są one wysuszone przez robotnice z ula na pomost. Przyczyna epidemii czerwia wapiennego może być silnie zawilgocenie ula i załamanie pogody. Także brak pożytku zwiększa ryzyko wystąpienia grzybicy wapiennej. Wśród przyczyn choroby wymienia się również niedostateczną pilność pszczół czyszczących ul. Czasem podatność na czerw wapienny uwarunkowana jest w rodzinie genetycznie. W tym ostatnim przypadku konieczna jest zmiana hodowlanego materiału genetycznego poprzez wymianę matki.
Zwalczanie: grzybica otorbielakowa mija zwykle bez żadnych zabiegów. Ważne jest jednak, aby zadbać o poprawę warunków bytowania pszczół i w miarę możliwości wymienić matkę. Jeśli atak grzybicy jest silny, warunki w ulu możemy poprawić, podkarmiając pszczoły. Po zabraniu matki w rodzinie dotkniętej grzybicą wystąpi dłuższa przerwa w wychowie czerwia, co pozbawi grzybnię bazy pokarmowej. Wymiana matki zapewnia minimum dziewięć dni przerwy w czerwieniu, co powinno być wystarczające do likwidacji grzybicy.

Choroby i pasożyty pszczół dorosłych - Choroba pełzakowata

To rzadko spotykana choroba cewek wydalniczych pszczół. Wywołana jest przez pierwotniaki zasiedlające cewki Malphigiego i utrudnia nabieranie kwasu moczowego i innych resztek oraz ich przekazywanie do jelita tylnego. Odwłok zapełnia się przy tym i jest rozpychany od środka. Dotknięte chorobą pszczoły z zapchanym odwłokiem giną.
Zwalczanie: najlepszą receptą jest duża siła rodziny.

Choroby i pasożyty pszczół dorosłych - Wszolinka (Braula)

Na ciele robotnic i matek pszczelich można czasem zauważyć drobne owady - tzw. wszolinki. Rozmnażają się ona pod wieczkami zamkniętych komórek z długo przechowywanym pokarmem. Wydaje się, że metody zwalczania warrozy są skuteczne także w przypadku wszolinki.
Zwalczanie: ze względu na rzadkie występowanie tej choroby nie ma potrzeby przeciwdziałać jej.
W razie konieczności wszolinkę możemy zwalczać, rozkładając na dennicy ula tytoń lub wdmuchując dym tytoniowy do ula. Aby ograniczyć rozmnażanie wszolinki, odsklepia się wieczka komórek.

Choroby i pasożyty pszczół dorosłych - Czerniawka spadziowa

Jest to zatrucie pojawiające się tylko w okresie długotrwałego wykorzystywania przez rodzinę pożytków spadziowych, jednak nie zawsze. Nie do końca wiadomo, jaką rolę w wywoływaniu tej choroby pełnią wirusy, a jaką szkodliwe dla pszczół toksyny zawarte w spadzi. Następstwem jest gubienie przez owady włosków, przez co pszczoły wydają się ciemne, wręcz czarne. Zatrucie dotyka z reguły znaczną część rodziny.
W przypadku epidemii pszczoły dotknięte chorobą nie są wpuszczane do ula. Można wówczas  zauważyć wiele osobników, często drżących, które snują się po pomoście wylotowym przed ulem.
Zwalczanie: choroba kończy się niedługo po zakończeniu występowania pożytków spadziowych lub po przejściu owadów na pożytki kwiatowe. Przebieg choroby jest zwykle gwałtowny i cechuje się sporą śmiertelnością.

Choroby i pasożyty pszczół dorosłych - Choroba majowa

Jest to zaparcie, występujące u pszczół niemal wyłącznie w maju. W okresie pięknej pogody na początku wiosny pszczoły zbierają dużo pyłku, a karmicielki przetwarzają go w dużych ilościach. Na skutek załamania pogody może jednak wystąpić brak wody, wskutek czego przetwarzanie pyłku zostaje wstrzymane, stąd zaparcie i zatkanie jelita grubego. W wyniku zatrucia część rodziny ginie.
Zwalczanie: pomóc może podanie pszczołom rzadkiego syropu cukrowego lub syty miodowej.

Choroby i pasożyty pszczół dorosłych - Biegunka

Jednym z ważniejszych zwyczajów pszczół jest przechowywanie resztek pokarmowych w jelicie grubym tak długo, aż warunki pogodowe pozwolą na jego opróżnienie poza ulem. Wspomniane jelito potrafi pomieścić bardzo dużą ilość nieczystości, zwiększając swoją objętość nawet do tego stopnia, że zajmuje 2/3 objętości odwłoka.Jednak częste przeszkadzanie pszczołom, nadmiernie wysokie temperatury i niewłaściwy pokarm zimowy mogą szybko doprowadzić do przepełnienia jelita grubego. Gdy do tego dojdzie lub wylot z ula jest zamknięty, dochodzi do wypróżnienia wewnątrz gniazda pszczelego. Zabrudzeniu ulegają przy tym zarówno plastry, jak i ramki, co może prowadzić do poważnego zachorowania pszczół na biegunkę.
Zwalczanie: Brak. Dotknięte biegunką rodziny szybko wymierają, a pozostałe po nich plastry należy stopić.

Choroby i pasożyty pszczół dorosłych - Choroba zarodnikowca, nosemoza (Nosemoa apis)

W każdej rodzinie można znaleźć osobniki dotknięte chorobą zarodnikowcową. Wywołujące ją pierwotniaki przedostają się do organizmów pszczół w trakcie przełykania przez nią pokarmu lub wody i osadzają się w jelicie środkowym. Dopóki znajdują się w otoczce, dopóki ich istnienie jest niezauważalne. Kiedy jednak chora pszczoła połyka pyłek, pasożyt wydostaje się ze swojej otoczki i zaczyna się rozmnażać, niszcząc przy tym komórki nabłonka jelita owada.
Szczególnie zagrożone nosemozą są słabsze rodziny, głównie z uwagi na wyczerpujące przygotowania pokarmu. Silnie zaatakowane pnie charakteryzuje wysoka śmiertelność i postępująca utrata sił.
Zwalczanie: akarapidozę i chorobę zarodnikowcową dość skutecznie możemy zwalczać, poprawiając warunki bytowe owadów, jak również przyspieszając wymianę osobników.

Choroby i pasożyty pszczół dorosłych - Akarapidoza, świdraczek pszczeli (Acarapis woodi)

Mierząc 0,1 mm roztocza żyją w drogach oddechowych pszczół i odżywiają się zasysaną stamtąd hemolimfą. Świdraczek rozmnaża się w układzie oddechowym owadów. W okresie przerwy zimowej rozwinięte samice świdraczka przedostają się przez przetchlinki do sąsiadujących robotnic i tam rozpoczynają rozmnażanie.
Pszczoły zaatakowane przez te roztocza są osłabione, mięśnie ich skrzydeł ulegają degeneracji. Można zauważyć, że ich tylne skrzydełka są wywinięte na zewnątrz. W oczy rzuca się również wypryskiwanie z ula w zimne dni pojedynczych pszczół. W przypadku silnej infekcji spowodowanej akarpidozą zdolność do lotu traci tak wiele owadów, że na wiosnę rodzina umiera.
Zwalczanie: takie samo jak przy chorobie zarodnikowca.

Choroby i pasożyty pszczół dorosłych

9Nosema i akarapidoza określane są jako choroby czynnikowe. Ich powodem (czynnikiem, które je wywołuje) może być osłabienie rodziny, zła lokalizacja ula, słabe pożytki, niedostateczna opieka. Biegunka i choroba majowa dotyczą układu pokarmowego owadów. Pszczoły mogą również paść ofiarą ataków pasożytów, takich jak wszolinka pszczela, roztocza Varroa, owady mogą także zostać zaatakowane przez czerniawkę spadziową, której przyczyny nie są do końca poznane.