Rośliny pyłkodajne

Pyłek próbowano zastępować mąką, żółtkami jaj itp., ale bez powodzenia. Pszczoły nie dały się oszukać. W lecie na ogół mają go dosyć, bo niemal wszystkie rośliny dostarczające nektaru, dają też pyłek. Wiatr lub zimno często hamują nektarowanie, ale nie wytwarzanie pyłku. Bywa, że latem, gdy pszczoły nie znajdują nektaru, znoszą wielkie ilości pyłku i zapełniają nimi całe plastry. Na wiosnę jest inaczej. Przybywa przecież stale pszczół i czerwiu, które zużywając stare zapasy pierzgi, potrzebują coraz więcej pyłku. A tymczasem lotnych pszczół jest w tym okresie w ulu niewiele. Przy tym wiosenna, zmienna pogoda nie zawsze sprzyja wylotom. Więc, choć pyłku w przyrodzie byłoby dość, w ulu mogłoby go braknąć. Aby więc do tego nie dopuścić, biedne zbieraczki wylatują nawet w niepogodę i dużo ich przy tym ginie. Pnie słabną, zamiast się wzmacniać. Wszystkie rośliny pyłkodajne można podzielić na dwa rodzaje: wiatropylne i owadopylne. Do wiatropylnych należą: leszczyna, olcha, brzoza, topola, sosna, klon jesionolistny, dąb, konopie, kukurydza, żyto i różne trawy. Z nich pszczoły mają mały pożytek. Większość bowiem kwitnie przed rozwojem liści, przy temperaturze kilku stopni, gdy pszczoły na ogół nie wylatują z ula. Pogody są wtedy wietrzne i wiatr z łatwością wytrząsa z kwiatów cały pyłek. Podstawą wiosennych zbiorów pyłku są rośliny owadopylne, kwitnące dopiero w cieplejsze dni, gdy już pszczoły opuszczają ul. Wiele z nich daje nektar i pyłek. Są to: klon zwyczajny, drzewa i krzewy owocowe, wierzby, tarnina, podbiał. Niektóre wprost obfitują w pyłek i wabią nim pszczoły. Należą tu np. kaczeńce, zawilec gajowy, przylaszczki, sasanki, dziewanny. Wiele z tych kwiatków w ogóle nie posiada nektarników albo wydziela nektar w znikomych ilościach. Do takich roślin, które przyciągają pszczoły jedynie pyłkiem, należą: żarnowiec, róża polna, jaskółcze ziele, dziurawiec, łubin i mak. Ale... kwitną one w tym czasie, gdy pszczoły już nie potrzebują dużych ilości pyłku.

 

Rośliny przeznaczona dla pszczół - Trojeść

Jest to roślina trwała, łatwo się rozmnażająca z podziemnych pędów, wyrastająca do 2 m. Pochodzi z Ameryki Północnej, stąd jej nazwa „Yojeść amerykańska”. U nas gdzieniegdzie można ją spotkać w stanie zdziczałym lub uprawianą przez pszczelarzy. Najlepiej kwitnie i rośnie na glebach urodzajnych i wilgotnych, ale i na gorszych się udaje. Nie znosi jednak podmokłych i jałowych piachów. Kwitnie od końca czerwca przez 3 - 4 tygodnie. A potrafi rosnąć i kwitnąć na tym samym miejscu przez 20 lat i dłużej. Kwiaty ma różowe, mięsiste, pięknie pachnące, zebrane w okazale kwiatostany po 40 - 80 sztuk. Trojeść należy do najlepiej nektarujących roślin trwałych. Miododajność jej kwiatów z 1 ha wynosi 800 kg. Pszczoły pracują na nich od świtu do zmierzchu. Owocem trojeści jest miękko kolczasta, owłosiona torebka, w której znajdują się liczne nasiona, spłaszczone i opatrzone pękiem srebrzystego puchu. W wielu krajach trojeść jest rośliną wieloużytkową. Zawiera bowiem od 3 do nawet 10% kauczuku, z łykowatych włókien wyrabia się cieńszą i grubą przędzę, czasem sznury i liny. Z puchu jej nasion produkuje się materace i poduszki, a także używa do wyściółek, opakowań itp. Ponadto trojeść jest rośliną ozdobną, o pięknych liściach i pachnących kwiatach. Trojeść można wysiewać na wiosnę, a wtedy zakwita w trzecim roku, lub wysadzać pędy podziemne, a wtedy zakwitnie w drugim roku. Ponieważ jej liście są pod spodem szarokutnerkowate, a cała roślina owłosiona, to na tym tle baldachokształtne, mięsistoczerwone kwiatostany tworzą rzeczywiście przepiękny widok. 

 

Rośliny przeznczone dla pszczół - Przegorzan

Jest to roślina znana głównie pszczelarzom, a niekiedy i tym, którzy ją traktują jako ozdobną. Miododajność przegorzana jest wprost sławna. Z 1 ha wg badaczy roślina ta dostarcza 1000 kg miodu. Jego nektar jest gęsty i zawiera 70% cukrów. Pszczoły przy tych kwiatkach pracują nieomal cały dzień bez przerwy. Nieraz po kilkanaście zbieraczek siedzi na jednym kwiatostanie. Jest nim piękna, foremna kula, na którą składają się białe lub niebieskie kwiatki. Jeśli je ściąć zaraz po przekwitnieniu, zanim łodygi zdrewnieją, to roślina wkrótce wyda nowe pędy nadziemne, a te zakwitną jesienią, dając znowu pożytek pszczołom. Ciekawe, że dotąd przegorzanów nie traktuje się jako roślin oleistych, choć nasiona ich zawierają do 38% dobrego, jadalnego oleju. Są dwa gatunki przegorzanów: dwuletni i trwały. Dwuletni zakwita w drugim roku po wysianiu, w pierwszej połowie lipca, a trwały w początkach sierpnia. Nasiona wysiewa się na wiosnę, a po wschodach rozsadza, w rozstawie 70 - 70 cm, jako że przegorzany rozrastają się do 2 m wysokości. Liście ich przypominają oset. Nieraz ich nasiona miesza się z facelią. W pierwszym roku facelia zakwitnie i będzie służyć pszczołom, a w drugim przegorzany. 

 

Rośliny przeznaczone dla pszczół - Ogórecznik lekarski

Jest to roślina przyprawowa i lecznicza. Jako przyprawy używa się świeżych, młodych listków o smaku i zapachu ogórka, najczęściej do sałatek. W ziołolecznictwie stosuje się kwiaty i cale ziele, zwykle w postaci herbatek, do popijania przy chrypce, nieżycie jamy ustnej, gardła itp. Ogórecznik zawiera spore ilości śluzu, a ten powleka błony śluzowe naszego wnętrza” i w ten sposób je leczy. Przy tym herbatka z ogórecznika jest bardzo smaczna, toteż nic dziwnego, że jest ogromnie popularna np. we Francji. Piją ją tam po prostu dla zdrowia i smaku. Można też używać naparów z ogórecznika zewnętrznie do okładów i kataplazmów na uszkodzoną skórę, lekkie oparzenia, czyraki, wrzody, wypryski i po prostu na „piękną cerę”. Ogórecznik kwitnie już po 40 - 50 dniach po zasianiu, ładnymi niebieskobłękitnymi kwiatami. Wprawdzie ma ich mniej niż facelia i wymaga lepszej gleby, ale też każdy kwiat wydziela znacznie więcej nektaru niż faceliowy. Pszczoły przylatują do ogórecznika od świtu do nocy, nawet w chłodne, jesienne dni. Na urodzajnej glebie roślina ta często sama się wysiewa, gdyż nasiona łatwo się osypują. Jeśli chcemy zebrać więcej nasion trzeba ścinać wierzchołki nasienne przed ich pełnym dojrzeniem. Nieraz rozmnaża się ogórecznik z rozsady, którą można przesadzać przed pojawieniem się pierwszych kwiatów. Ogórecznik ma wydajność ok. 200 kg miodu z 1 ha.

 

Rośliny przeznaczona dla pszczół - Facelia (wiązanka wrotyczowa)

Jest to roślina roczna, dość wytrzymała na suszę. Udaje się na każdej glebie. Okres wegetacyjny facelii trwa 90 dni, ale zakwita ona po 45 - 50 dniach od siewu i kwitnie przez 5 tygodni, choć masowo tylko 3 - 4 tygodnie. Na glebach ubogich i nie nawożonych miododajność facelii z 1 ha wynosi 150 kg, a na glebach urodzajnych lub dobrze wynawożonych nawet i 1000 kg z 1 ha. Nic też dziwnego, że jest pierwszą rośliną, o której myśli pszczelarz, gdy chce coś posiać specjalnie dla pszczół. Ze względu na stosunkowo krótki okres wegetacyjny, nadaje się do wysiania tak, aby kwitła wówczas, gdy brak innego wziątku. Najkorzystniej jest siać ją w ciągu całej wiosny i lata co 2 tygodnie. Ale najczęściej pszczelarze wysiewają facelię w czerwcu, aby pszczoły w sierpniu miały z jej kwiatów pożytek. Bo na ogół właśnie w tym okresie na polach i w ogrodach trudniej o rośliny miododajne. Niektórzy wysiewają facelię wiosną albo nawet późną jesienią, na krótko przed nadejściem zimy. Bo na mróz jest wytrzymała, a potem wczesną wiosną zakwita. Na słabych glebach maleńkie nasionka wiązanki wysiewa się w ilości 4 - 6 kg na 1 ha, na dobrych, urodzajnych wystarcza 2 - 2,5 kg nasion na 1 ha, bo wtedy rozrasta się ona i krzewi bujnie. Jeden „krzak” może zająć do 0,5 m2 przestrzeni. Sieje się ręcznie lub siewnikiem, po czym przykrywa płytko broną, ewentualnie grabiami. Po 8 -  12 dniach wschodzi i wtedy trzeba chronić facelię przed chwastami. Ale potem już tak się rozrośnie, że zagłuszy wszystkie rośliny dookoła. W dodatku facelia dostarcza też pszczołom dużo szaroczarnego pyłku. Nektar z jej kwiatków jest gęsty, zawiera mało wody. Facelia wyrasta do 20 - 70 cm wysokości i w górze jest dość szorstko owłosiona. Kwiaty ma w skrętkach, osadzone długim szeregiem na końcu łodyg. Są koloru niebieskiego lub niebieskofioletowego. Nieraz stosuje się ą jako roślinę ozdobną, a zawsze można jej użyć jako doskonałej paszy. Co. prawda tej szorstkiej rośliny bydło nie jada zbyt chętnie, ale powoli się przyzwyczaja, szczególnie, jak zielonkę spryskać słoną wodą lub podać ją nieco zwiędniętą, gdy włoski nie są drażniące. Można ją też łączyć w mieszance z wyką i kosić pod koniec kwitnienia, a potem suszyć na siano dla krów lub spasać w postaci sieczki. Jest też doskonalą paszą dla owiec. Facelia ma jeszcze wiele innych zalet. Nektaruje dobrze nawet podczas suszy. Jest wytrzymała na mrozy i może być spasana jeszcze w grudniu. Średni plon nasion z 1 ha wynosi 300 kg. Znawcy uważają, że wszystkie miody są gorsze od faceliowego: złotożółtego, bardzo delikatnego w smaku. Przy tym służy on pszczołom zimą znakomicie! Kto ma pole facelii dla swojej pasieki, ten nie musi się obawiać niczego i o żadnej porze roku nie dokarmia pszczół cukrem. Pszczelarz, który raz wysiał tę roślinę, będzie to robił stale.

 

Rośliny przeznaczona dla pszczót - Żmijowiec

Rośnie na piaszczystych nieużytkach, choć nie gardzi i lepszą glebą. Ale na suchych piachach, gdzie już „nic” nie wyrośnie, będzie kwitł obficie. Nie rośnie natomiast na gruntach mokrych. Toteż nic dziwnego, że pszczelarze nieraz obsiewają nim piaszczyste górki i inne nieużytki niezbyt odległe od pasieki. Wysiewany jest często razem z facelią, gdyż kwitnie w drugim roku po posianiu. Żmijowiec jest rośliną dwuletnią. Zakwita na początku czerwca i kwitnie przez prawie 2 miesiące. Cały jest owłosiony i szorstki, więc zwierzęta raczej go omijają. Kwiatki początkowo różowe, po zapyleniu zmieniają barwę na niebieską. Są bardzo miododajne. Przeciętnie dają po 400 kg miodu z 1 ha, ale w dobrych latach pszczoły potrafią z nich wyprodukować dwa razy tyle. Pracują na kwiatkach żmijowca od świtu do późnego zmierzchu.

 

Rośliny przeznaczone dla pszczół

Mądry pszczelarz nie liczy tylko na przyrodę, ale robi co może, aby przez cały sezon dostarczać pszczołom jak najwięcej wziątku. A więc sieje nieraz nawet takie rośliny, które rolnik uważałby za chwasty.

 

Chwasty miododajne

Naturalnie, że chwastów także i miododajnych - jest jeszcze mnóstwo, ale ich opis zająłby więcej niż całą tę książkę. Zajmijmy się więc teraz tymi roślinami, które są dla pszczół najpożyteczniejsze, bo dają najwięcej nektaru, a nieraz i pyłku.

 

Chwasty miododajne - Ostrożeń polny (warzywny)

Roślina przypominająca do złudzenia oset. Jest to przykry i uporczywy chwast, gdyż w glebie i podglebiu rozwijają się jego rozłogi, czyli zimujące pędy, a na nich tworzą się łodygi przybyszowe. Po przekwitnięciu, ostrożeń rozsiewa owocki, zaopatrzone w puch. Z takim puchem-parasolem wiatr je roznosi jak baloniki, wprost kilometrami. Rolnik niszczy, jak może, wszystkie ostrożnie, ale pszczoły za nimi przepadają i potrafią po 2 - 3 siedzieć na jednym kwiatku. Przy tym kwitnie od lipca do października, a skoszony na łąkach z pierwszym pokosem kwitnie po odrośnięciu jeszcze obficiej. Kwiaty ma purpurowoliliowe lub różowoliliowe, wyjątkowo białe. Jest rośliną bardzo miododajną.

 

Chwasty miododajne - Firletka poszarpana

Roślina ta ma różowe kwiatki, o wyraźnie poszarpanych płatkach. Zakwita już w maju i przyciąga pszczoły, ofiarowując im sporo nektaru i pyłku.