Postępowanie przy zatruciach w pasiece

Stosowanie pestycydów do zwalczania szkodników roślin jest koniecznością, jednak zdarzają się coraz częściej przypadki nieumiejętnego i niezgodnego z obowiązującymi przepisami ich użycia, np. w okresie kwitnienia roślin pożytkowych, co stanowi bezpośrednią przyczynę zatrucia pszczół. Wzrasta też liczba poszkodowanych pszczelarzy. Objawy towarzyszące zatruciom pszczół są zawsze takie same, niezależnie od rodzaju zastosowanego środka chemicznego.

Objawy zatrucia pszczół:
- pszczoły pełzają po ziemi, przed wylotkami lub po dnie uli
- utrata zdolności do lotu, drgawki i skurcze całego ciała lub tylko odnóży
- trudności w poruszaniu się pszczół, spowodowane paraliżem mięśni
- nieuzasadniona agresywność pszczół
- wysunięty języczek i wyrzucenie zawartości wola, powodujące zawilgocenie ich ciała
- brak w gniazdach pszczół lotnych, które są najbardziej narażone na zatrucia, nie wracają do ula, giną bezpośrednio na polu lub w drodze powrotnej
- duża ilość martwych pszczół na ziemi i przed wylotami

Podtrucia - charakterystyczną cechą przy podtruciach jest zauważalny słaby rozwój rodzin, niewspółmierny do ilości czerwiu znajdującego się w gnieździe. Powolne, rozłożone w czasie, szkodliwe działanie środka chemicznego skraca życie pszczół. Brak pszczół karmicielek, powoduje z kolei zamieranie czerwiu, który ginie na skutek zaziębienia i niedożywienia.

Pszczelarz po stwierdzeniu zatrucia, powinien jak najszybciej zgłosić ten fakt do urzędu gminy w celu powołania komisji do ustalenia rozmiaru strat, okoliczności spowodowania zatrucia oraz sporządzenia protokołu zatrucia.
Ze względu na znaczne koszty, czas, trudności i skomplikowaną procedurę, wielu pszczelarzy rezygnuje z dochodzenia swoich praw na drodze sądowej, a liczba toczących spraw z powodu zatrucia jest relatywnie niewielka w porównaniu z występującymi zatruciami rodzin pszczelich.

Warroza

Warroza występuje we wszystkich pasiekach w kraju. Wywołuje ją roztocz. Jest chorobą czerwiu i pszczół dorosłych - robotnic, trutni i matek pszczelich.

Objawy choroby:
- Obecność martwych samic pasożyta można stwierdzić na przedwiośniu, sprawdzając zimowy osyp na dennicy ula.
- Obecność warrozy można stwierdzić w odsklepionych komórkach czerwiu, głównie czerwiu trutowego, bowiem na nim rozwija się pasożyt w okresie od maja do lipca.
- W drugiej części sezonu można zauważyć pasożyty na robotnicach i trutniach, co świadczy o intensywnym rozwoju pasożyta i jest wskazówką do podjęcia jak najszybszego, skutecznego leczenia.
- Widok zdeformowanych pszczół, często bez skrzydeł i ze skróconym odwłokiem, świadczy o znacznym porażeniu rodziny. Warrozie towarzyszą choroby wirusowe - ostry lub przewlekły paraliż i choroby zdeformowanych skrzydeł, które dodatkowo powodują osłabienie i zmniejszenie produkcyjności rodziny.
- Często rodziny silne porażone warrozą giną w krótkim czasie, pomiędzy złożeniem gniazda do zimowli przed rozpoczęciem dokarmiania, a jego zakończeniem.
- W rodzinach nie leczonych lub leczonych nieskutecznie poziom porażeniem pasożytem  wzrasta z roku na rok i doprowadza do ich zniszczenia.

Leczenie:
Najbardziej odpowiedni do walki z warrozą jest okres po ostatnim miodobraniu. Odwlekanie terminów zabiegów zwalczania prowadzi do silnej inwazji pasożyta, znacznego osłabienia rodziny, a nawet do ich osypania się na początku zimowli.
- Zabiegi lecznicze w rodzinach powinno przeprowadzać się corocznie, w celu obniżenia stopnia porażenia do poziomu bezpiecznego do funkcjonowania rodzin.
- Leczenie rodzin należy rozpocząć niezwłocznie po ostatnim miodobraniu, aby zimowe pokolenie robotnic nie było narażone na pasożytnicze działanie, powodujące znaczne osłabienie siły rodzin i złą kondycje zimujących pszczół.
- W celu zwalczania warrozy, wiosną zaleca się wyłożenie w ulach Tymowarolu, co zapobiega rozwojowi osobników, które przezimowały, jak i napływowi roztoczy z zewnątrz.
- Systematyczne , mechaniczne usuwanie zasklepionego czerwiu trutowego z rodziny, eliminuje do 80% pasożytów.
- Z dostępnych leków chemicznych, niszczących warrozę zalecane są dwa: Apiwarol AS i Bayvarol.

 Apiwarol AS - jest lekiem produkowanym w postaci tabletek do odymiania. Skuteczny przeciwko pasożytom , które znajdują się na zewnętrznych odwłokach pszczół. Nie niszczy pasożyta znajdującego się na zasklepionym czerwiu. Tabletkę rozżarzona na metalowej podkładce, wkłada się przez wylot do ula. Podczas bezpłomieniowego, powolnego jej spalania, następuje parowanie i sublimacja leku, który mieszając się z wydzielanym dymem rozprzestrzenia się wypełniając wnętrze ula. Odymianie wykonuje się wieczorem po zakończonym locie pszczół.

Bayvarol - lek bardzo skuteczny i łatwy w stosowaniu. Produkowany jest w postaci pasków polietylenowych pasków. Poraża ona obwodowy układ nerwowy pasożyta i powoduje jego śmierć. Po zakończeniu ostatniego miodobrania paski zawiesza się w uliczkach międzyplastrowych, po przeciwległych stronach gniazda.