Rok pszczoły miodnej - Ocena siły rodziny - Likwidacja rodzin zbyt słabych

W przypadku rodzin, które mają czerw garbaty oraz tych, które wcale nie mają czerwia, a przy tym zajmują nie więcej niż 10 plastrów, pszczelarz nie ma specjalnego wyboru. Likwidację przeprowadza się w następujący sposób:

Poprzez odymianie w otwór wylotowy ula, przykrytą powałką folią lub daszkiem pszczoły w rodzinie zmusza się do nabrania w wole zapasów zgromadzonych w plastrach. To ważne, bo pszczoły z pełnym wolem mają większe szanse na akceptację przez inny rój. Następnie przenosi się ul o 5-10 m od poprzedniego miejsca. Na ziemi kładzie się chustę, deskę lub inną podkładkę, a następnie rozpędza pszczoły mające wole wypełnione miodem. Owady wracają na znane miejsce, po czym wpraszają się do sąsiednich uli. Pokora w zachowaniu i pełne wole miodowe wydatnie przyczyniają się do ich przyjęcia przez "obcych".

Jeśli pszczoły zbierają się na ułożonej podkładce, a lot powrotny przeciąga się, prawdopodobnie w ich grupie znajduje się matka. Trzeba ją odnaleźć, inaczej nie uda się rozpędzić rodziny. Po likwidacji rodziny posiadającej czerw garbaty na podkładce najczęściej zostanie niewielka liczba niezdolnych do latania pszczół, które tam dokonają dokonają swojego żywota.

Rok pszczoły miodne - Ocena siły rodziny - Zadania pszczelarskie przy zdejmowaniu korpusów

Wolną przestrzeń w ulu dopasowuje się do wielkości rodziny - w razie potrzeby wielkość gniazda jest korygowana, stare plastry są wyjmowane, a woszczyzna jest wycinana z ramek, letnia pielęgnacja rodzin połączona jest z podkarmianiem, porażenia roztoczami Varroa są kontrolowane i redukowane. takie rodziny są dostatecznie silne, aby można było przygotować je do zimowania.

W przypadku słabej rodziny najpierw należy ustalić przyczynę słabej siły rodzin. pod uwagę wziąć należy majową lub czerwcową rójkę, niewydajne składanie jaj przez matkę pszczelą, czerw rozstrzelony czy wreszcie - silne porażenie warrozy.

Jeśli przyczyną jest wyrojenie się rodziny w poprzedzających miesiącach, niewykluczone, że w między czasie rodzina posiadła młodą matkę. Jeśli w ulu znajduje się od czerech do sześciu plastrów czerwia, możemy mieć do czynienia z młodą matką, wystarczy wówczas wzmocnienie rodziny poprzez dołączenie odkładu bądź nowo utworzonej rodziny, aby właściwie przygotować pszczoły do zimy.

Jeśli przyczyną jest czerw rozstrzelony albo słabe czerwienie matki, potrzebna jest jej wymiana, a w razie potrzeby także wzmocnienie przez dołączenie odkładu. Jedynie w ten sposób możliwe jest osiągnięcie pełnej, wymaganej do przezimowania siły rodziny.

W przypadku silnego porażenia warrozą należy błyskawicznie przeprowadzić akcję zwalczania roztoczy. Po przeprowadzonym leczeniu należy ponownie ocenić siły rodziny.

Jeśli rodzina nie ma czerwia, najczęściej zakłada się brak matki. Taki przypadek można rozpoznać po charakterystycznym sposobie zachowania pszczół - są głośne, dużo brzęczą, często uwalniają zapachy z gruczołów Nasonowa, aby przywabić do ula matkę. Oprócz tego na plastrach można doszukać się miseczek, będącymi zaczątkami mateczników ratunkowych, które często budowane są na komórkach z pyłkiem i nie zawierają ani larwy, ani jajek.

Rodziny z niezapłodnioną lub nieczerwiącą jeszcze matką również można łatwo rozpoznać po hałaśliwym i niespokojnym zachowaniu. W przypadku niepokój owadów jest jednak mniejszy. Rumor trwa aż do pojawienia się pewnej ilości czerwia, kiedy to gruczoły żuwaczkowe matki są już w pełni rozwinięte, a robotnice roznoszą jej feromony po całym gnieździe.

Ponieważ wymienione przypadki niepokoju w ulu są nie łatwe do odróżnienia, natychmiast trzeba przeprowadzić próbę na obecność matki. Pozwala to wyjaśnić sytuacje i zapobiec przy okazji dalszemu rozwojowi organów płciowych robotnic, co mogłoby doprowadzić do garbatego czerwia. Jeśli próba wykaże brak matki, można - o ile rodzinę warto utrzymać - usunąć mateczniki ratunkowe i poddać nową matkę.

Jeśli pszczoły na poddanym plastrze z czerwiem nie budują mateczników ratunkowych, oznacza to, że w rodzinie jest matka. Być może nawet właśnie teraz zaczyna czerwić. W takiej sytuacji trzeba podjąć decyzję, czy dalej utrzymywać rodzinę, czy też ją zlikwidować. Jeżeli uprzednio rodzina była silna, to lepiej ją pozostawić. Jeśli jednak wybierze się likwidacje rodziny, łączy się ją z inną słaba rodziną bądź likwiduje - należy wówczas wytrząść bądź wymieść wszystkie pszczoły z plastrów i ula na pasieczysko. W obu przypadkach trzeba najpierw odszukać matkę.

Ocena siły rodziny

Ważnym kryterium oceny rodziny pszczelej jest ocena jego siły. Bierze się tu pod uwagę i porównuje ilość czerwia oraz liczbę zajętych przez pszczoły plastrów. Na tej podstawie szacuje się i prognozuje rozwój rodziny, z poprawką na porę roku.

W okresie rozwoju, mniej więcej do przesilenia letniego, siła rodziny wzrasta, podczas gdy później liczebność pszczół zaczyna systematycznie spadać. Jeśli do tego czasu pszczoły mają dobry dostęp do pożytków, łatwo przegapić moment odwrócenia trendu rozwoju. Gdy jednak skończy się okres zbierania pokarmu, spadek sił rodziny stanie się zauważalny już po krótkim czasie. W czasie przeglądu rodziny można wówczas zauważyć obsiadanie przez pszczoły mniejszej liczby plastrów, a czasem także zmniejszenie ilości czerwia.

Rok pszczoły miodnej - Rok pszczelarski zaczyna się w sierpniu

Fakt, że rok pszczelarski zaczyna się właśnie w tym miesiącu, jest w pełni uzasadniona. Liczebność i kondycja roju w tym okresie ma kluczowe znaczenie dla powodzenia przezimowania pszczół i zbiorów pszczelarza w kolejnym okresie wegetacji. Pszczoły sierpniowe są już pszczołami zimowymi - powinny przetrwać chłodniejsze dni i zadbać o przezimowanie rodziny. Im silniejsza w tym momencie rodzina i im lepiej zaopatrzona w zapasy pożywienia, tym wyższa będzie jej wydajność w roku następnym. Wszystko, co od tej chwili będzie miało wpływ na rodzinę, odbije się też na jej szansach przetrwania i liczebności pszczół na wiosnę. Staranna opieka nad rodziną jesienią przekłada się na korzyści wiosenne, dając przy tym mnóstwo radości.

UWAGA
Odkład (nowa rodzina) wykorzystywany do zbioru wczesnych pożytków w następnym sezonie może pojawiać się późnym latem lub nie występować w ogóle.

Rok pszczoły miodnej

Rośliny i pszczoły wykorzystują się wzajemnie, stanowiąc w przyrodzie rodzaj symbiozy. Jedne i drugie rozwijają się niemal równolegle. Rozwój zaczyna się po przerwie zimowej - tak u pszczół, jak i u roślin. W okolicach przesilenia letniego rozwój ustaje i populacje zaczynają maleć, aż do kolejnej przerwy zimowej. W okresie wiosennym, gdy rośliny produkują pyłek i nektar, by zwabić zapylaczy, zapotrzebowanie pszczół  na te pożytki jest największe. Zbierając pożywienie, pszczoły wyświadczają rośliną przysługę.

Aby przetrwać okres zimowy, ale równocześnie wykorzystać dostępność nektaru, rój na przestrzeni roku zmienia swoją liczebność. W okresie zbiórki pożytku duże roje osiągają liczebność nawet i ponad 40 tys. pszczół zbierających i gromadzących zapasy miodu. W okresie braku pokarmu rój redukuje swoją liczebność do 15 tys. osobników, a co za tym idzie - zmniejsza zapotrzebowanie na pożywienie. W chłodnej części roku owady wstrzymują swoją aktywność przy wychowywaniu swojego potomstwa, co stanowi część ich strategii przetrwania. Wraz z powracającą aktywnością życiową pojawiają się pszczoły zimowe. Odkładają one w odwłokach zapasy tłuszczowo - białkowe. Osobniki nie wykonują zadań związanych z opieką nad potomstwem mają dłuższą średnią życia. Rezerwę tłuszczowo - białkową zwierzęta wykorzystują do karmienia larw i do szybkiego rozwoju rodziny na wiosnę, a tym samym do zdobycia pełni wydajności i dojrzałości rodziny. Przy dostępie do nektaru i dobrej pogodzie rodzina może zebrać dziennie 2-3 kg nektaru, a w przypadkach wyjątkowego urodzaju nawet - 5 kg.

Przez okres kwitnienia roślin rodzina pszczela musi utrzymać wydajność. Jej rozwój determinowany jest w dużym stopniu przez czynniki zewnętrzne. Po okresie kwitnienia rodziny zmniejszają liczebność, co sterowane jest takimi instrumentami, jak skracający się dzień i spadające temperatury w dzień i w nocy. Dochodzi do tego także mała dostępność pożytku jesienią.

Z punktu widzenia pszczelarza rok można podzielić na następujące okresy:
- sierpień, początek nowego roku pszczelego: sprawdzić liczebność rodzin, posprzątać i nakarmić, wykonać letnie i poźnoletnie porządki, przygotować zimową siedzibę, zapewnić właściwą liczebność rodziny na zimę, skontrolować warrozę i ograniczyć jej epidemię, dokarmić rój, przezimowąc
- kontrola wiosenna: dołożyć plastry, dokonać rozbudowy związanej ze wzrostem populacji, dopilnować rozwoju młodych pszczół, zapobiec rójce, zainicjować i poprowadzić wychów matek pszczelich, zebrać miód, zaanektować kolejne źródła pożytku poprzez wędrówkę pasiek.

Budynki i pomieszczenia do użytkownika pszczół - Przewożenia pasieki

W zależności od docelowego zastosowania wozy pszczelarskie różnią się od siebie niemal tak bardzo, jak różnorodne są pasieki. Mogą być zamknięte, mogą mieć na pokładzie nawet niewielkie pomieszczenie do odwirowywania. Inną formą jest umieszczenie rodzin na platformie ograniczonej czymś w rodzaju relingu, a na czas transportu zabezpieczenie pszczół pasami.

Takie ograniczenia ograniczają znaczenie nakład pracy przy załadowaniu i rozładowaniu uli podczas przewożeniu pasieki. Niestety, ten luksus wymaga poniesienia niemałych kosztów inwestycyjnych. Trzeba pamiętać, że wozy pszczelarskie dopuszczone do ruchu ulicznego, i których miejsce postoju zmienia się często, są z budowlanego punktu widzenia nieistotne. Natomiast wozy stale stojące w jednym miejscu z punktu widzenia prawa budowlanego mogą być równoważne zabudowie.

Budynki i pomieszczenia do użytkowania pszczół - Pasieki wędrowne i wolno stojące

Umieszczenie ula wielokorpusowego w docelowym miejscu jest proste, ponieważ można go w a jednym stojaku swobodnie układać. Ule leżakowe i stojaki wymagają natomiast ochrony przed warunkami pogodowymi. W pasiekach wędrownych i wolno stojących można w ten sposób na jednym stojaku umieścić od pięciu do sześciu rodzin pszczelich. Stanowiska takie mają od 2,5 do 3 m długości, 0,8 m szerokości i niemal 2 m wysokości. Stojaki wędrowne są lżejsze niż te wolno stojące, można je łatwiej złożyć i postawić w innym miejscu. Stanowiska wolno stojące są raczej dłużej wykorzystywane w wybranym miejscu, toteż i ich konstrukcja jest solidniejsza i bardziej stabilna. Jednego i drugiego rodzaju stojaki są odpowiednie do rozpoczęcia przygody z pszczelarstwem, jeśli nie ma się odpowiedniego miejsca na stałą pasiekę. Przy stosunkowo niewielkich nakładach inwestycyjnych można urządzić pszczołom "domostwo" i zakupić niewielką ilość niezbędnych początkowo narzędzi.

Budynki i pomieszczenia do użytkowania pszczół - Stojaki pod ule - Projektowanie budynków pszczelarskich.

Pod względem konstrukcyjnym pasieki i pawilony pasieczne projektować należy w sposób typowy dla klasycznych uli. Różnią się one od zabudowań ogrodowych czy przy domowych. Elementami charakterystycznymi projektu są, obok zarysu: otwory wylotowe, świetliki, zewnętrzne oszalowanie i dach. Dla zapewnienia optymalnej ilości światła do przeglądu rodzin wskazane jest umieszczenie świetlika na wysokości około 1 m nad ulami.

Od zewnątrz wskazane jest pokrycie szalowane, ale mogą to być również zwykłe deski. Projekt dachu dopasowany do otaczającego budynek pejzażu wyraźnie dodaje uroku całej konstrukcji - nawet w przypadku stosunkowo niewielkich zabudowań pszczelarskich. Do pokrycia dachu wykorzystuje się przeważnie cegły, rzadziej gont, ondulinę czy inne pokrycia. Ule wykonywane są wyłącznie z drewna. Murowanie, ze względu na słabe przewodnictwo cieplne, ma negatywny wpływ na używanie pszczół.

Pasieki i budynki pszczelarskie to konstrukcje celowe. Ze względu na oszczędność przestrzeni, miejsce zajmowane przez taką dodatkową zabudowę musi być ograniczone do minimum. Oczywiście, oznacza to optymalną, oszczędzające miejsce organizację wnętrza. Nie ma tu mowy o wykorzystaniu zużytych foteli czy kanap, które z reguły zajmują wiele miejsca.

Budynki i pomieszczenia do użytkowania pszczół - Stojaki pod ule

Kamienie brukowe doskonale nadają się na budowę stojaków pod ule. Konstrukcję podłoża dźwigają wsporniki lub stalowe płyty, ułożone na metalowych prętach wyprowadzonych z kamiennego fundamentu. Specjalne ułożenie tych kamieni, w sposób zapewniający zatamowanie wody i posmarowanie olejem, pomaga ograniczyć dostęp do podłoża nieproszonym gościom. Takie przygotowanie stojaków ułatwia też ewentualne późniejsze ich przenoszenie na inne miejsca.

Wylanie betonowych płyt jest prostszą i bardziej ekonomiczną alternatywą. Niesie jednak ze sobą pewne wady: po przeniesieniu uli taką wylewkę trzeba - niemałym nakładem wysiłku - usunąć. Nie zapobiega ono ponadto pojawianiu się mrówek i innych nieproszonych gości.

Budynki i pomieszczenia do uzytkowania pszczół - Pasieki z pomieszczeniami do odwirowywania lub bez nich

Dopóki nie pojawiły się ula wielokorpusowe, nie było możliwości urządzenia pasieki bez chroniącego rodziny zabudowania. Na całym obszarze krajów niemieckojęzycznych i poza nim popularne były ule przypominające domki i odejście od nich, jeszcze 30 lat temu, wydawało się nie do pomyślenia.

Pasieka jest miejscem, w którym oprócz rodzin pszczelich przechowywane są też urządzenia i środki pomocnicze. Z reguły nie są już potrzebne żadne pomieszczenia w domu, poza przeznaczonymi do przygotowywania miodu do sprzedaży.

Wielkość pasieki determinowania jest przez liczebność rodzin i typ wykorzystywanych uli. O tym, czy potrzebne są pomieszczenia do odwirowywania, decyduje bliskość i warunki mieszkaniowe domu. Często ze względów praktycznych, choć niezgodnie z odwirowywaniem przeprowadzone są w obrębie domów mieszkalnych.

Przyjmuje się umowną zasadę, że na jednym pasieczysku nie powinno być mniej niż 12 rodzin, w przeciwnym razie ich użytkowanie staje się nieopłacalne, oraz nie powinno być więcej niż 50 pni - gdyż ich pielęgnacja jest niekorzystna z punktu widzenia organizacji prac pasiecznych. Każda wartość między tymi liczbami jest dopuszczalna. Ewentualnie pomieszczenia i budynki gospodarczo trzeba więc dopasowywać do liczby rodziny znajdujących się na jednym stanowisku. Ławo obliczyć powierzchnię wymaganą do prac. Długość budynku zależy od liczby przenoszonych rodzin i szerokości uli. Szerokość determinowana jest głębokością uli i ilością wolnej przestrzeni wymaganej do ich nadzorowania. Budynek musi umożliwiać swobodne przejście, konieczne są też powierzchnie do składowania  przy ścianach budynku korpusów czy szafek na plastry.

Optymalna wysokość budynku to 2,2m. Jeśli na miejscu ma być też urządzone pomieszczenie do odwirowywania, można na nie przeznaczyć 1/3 powierzchni budynku. W zależności od liczby rodzin będzie to około 8m2 lub 10m2. Pomieszczenie to może nieznaczenie "zachodzić" na przestrzeń, w której ustawione są pnie pszczele - oszklona ściana pozwoli wtedy - w trakcie wirowania miodu - spojrzeć od czasu do czasu na przednie ścianki uli.

Budynki i pomieszczenia do użytkowania pszczół

Do opieki nad pszczołami potrzebna jest cała gama narzędzi, dodatkowych korpusów, skrzynek do magazynowania, naczyń do karmienia, urządzenia do odwirowywania miodu i wiele, wiele innych.

Jeśli wszystkimi naszymi pszczołami zajmujemy się z jednego "centrum dowodzenia", musimy dowozić środki zaopatrzenia roju do poszczególnych lokalizacji pasiek. W tym powszechnie wybieranym wariancie użytkownika pszczół pomieszczenia domu mieszkalnego lub jakieś jego przyległości często pełnią funkcję gospodarczą. Do transportu dobrze mieć pojemny, przystosowany do jazdy w terenie samochód - zwłaszcza jeśli zamierzamy przewozić pszczoły na pożytki.

Na stanowisku całorocznym utrzymanie owadów jest łatwiejsze, jeśli wszystkie wymagane narzędzia są w jednym miejscu. Dobrze w tej roli sprawdza się budynek gospodarczy o wielkości dostosowanej do rozmiaru pasieki. Budynek taki zapewnia odpowiedni zapas miejsca na korpusy, pokarm dla pszczół i narzędzia.

W okresie bogatym w źródła pożytku większość uli jest zajęta przez pszczoły i znajduje się poza budynkiem. Wówczas, po uprzednim starannym wyczyszczeniu, można go wykorzystać do odwirowywania miodu przy pomocy miodarek. Przy 12-15 rodzinach wystarczające jest w tym celu pomieszczenie o powierzchni 12 m2. Na każdą dodatkową rodzinę dobrze przewidzieć kolejne 0,3m2, powierzchnia nie powinna jednak przekraczać umownej granicy wynoszącej łącznie 30m2.

Położenie budynku wybieramy z uwzględnieniem wymagań pasieki. Musimy zwrócić uwagę na drogi dojścia do uli, ochronę przed wiatrem, kierunek padania promieni słonecznych w najgorętszych dniach w roku, wygodny dojazd dla ułatwienia przewozu miodu i pożywienia, jak również możliwość przenoszenia pasieki.