Miododajne rośliny wargowe - Szałwia lekarska

Jest to roślina wieloletnia, podkrzew balsamicznie pachnący, filcowato owłosiony, dorastający do 70 cm. Suszonego ziela używamy jako przyprawy kuchennej, bardzo popularnej w Anglii, Ameryce, Francji, a także na Półwyspie Bałkańskim, na Krymie, w Azji Mniejszej itd. U nas większym powodzeniem cieszy się szałwia czerwona ogrodowa, której rabatki zdobią ulice miast i miasteczek. Olejek szałwii lekarskiej jest stosowany w perfumerii, jako utrwalacz, liście w lecznictwie, jako doskonały lek do płukania jamy ustnej i gardła. Kwiaty szałwii oprócz słodkiego, wonnego nektaru wydzielają też nieco substancji kleistej, również zbieranej przez pszczoły. Szałwia będąc nieodporna na zimno w Polsce uprawiana jest na ogół jako jednoroczna. Ale istnieje szałwia wieloletnia, zwana ogrodową, bardzo odporna na susze. Kwitnie przez lipiec i sierpień, a kwiaty ma niebieskofioletowe, zebrane w niby-okółki. Lubi gleby zasobne w wapno, ale nieraz rośnie na spulchnionych piaskach, na nasypach kolejowych, zboczach, przydrożach i pastwiskach. I otóż ona należy do roślin pod względem miododajności najlepszych! Dostarcza 650 i więcej kg miodu z 1 ha. Pszczoły nie mogą się od jej kwiatów oderwać. Pracują na nich od świtu do zmroku, także i przy niesprzyjającej pogodzie. Wprawdzie nie nadaje się do innych, niż miododajność, celów, ale jest rośliną trwałą, zakwita już w pierwszym roku po wysiewie i kwitnie obficie z roku na rok. Zwierzęta jej nie jedzą, można ją więc rozmnażać na różnych nieużytkach, sadząc kłącza jesienią. Pszczelarze i... pszczoły bardzo sobie tę roślinę cenią. Najobficiej występuje na stepach w Europie Wschodniej i Azji Środkowej. U nas rośnie dziko w południowych stronach kraju. 

 

Miododajne rośliny wargowe - Mięta pieprzowa

Jest to bylina nieugięta i samowolna, gdyż posadzona w jednym miejscu, na drugi rok wyrośnie gdzie indziej, tam gdzie chce. Jej rozłogowe korzenie szukają dogodniejszych miejsc i np. w małych ogródkach wciąż robią niespodzianki. Ale rośnie bujnie nawet w skrzynce na balkonie. Jej kwiaty wydzielają nektar chętnie zbierany przez pszczoły. Miętowe pola można u nas spotkać nierzadko, tym bardziej, że każdą ilość tego ziela zakupuje chętnie „Herbapol” do wyrobu olejku, używanego w przemysłach: cukierniczym, farmaceutycznym, perfumeryjnym, spożywczym i innych. Ten olejek otrzymuje się z liści mięty, a z kwiatów pszczoły zbierają nektar, którego z 1 ha mogą uzbierać ok. 200 kg. Miód miętowy jest koloru bursztynowego. A swoją drogą świeże liście mięty są doskonałą, zdrową, ułatwiającą trawienie przyprawą do pieczywa, jajek, sałatek, surówek z pomidorów itp.

 

Miododajne rośliny wargowe - Melisa lekarska

Była w Polsce uprawiana, ale przez zielarzy, jako roślina lecznicza albo po kilka krzaczków amatorsko w ogrodach i ogródkach, jako przyprawa. Melisa do tego stopnia przypomina zapachem cytrynę, że np. w sałatkach, może ją z powodzeniem zastępować. Szczególnie silnie pachnie przed i w czasie kwitnienia. Wtedy też przyciąga roje pszczół z okolicy. Pszczoły muszą jednak konkurować z trzmielami. Liliowe kwiaty melisy nie są bowiem łatwo dostępne dla pszczół, a trzmiele bez trudu wybierają z nich nektar. Mimo to i pszczoły potrafią wyprodukować z 1 ha tej uprawy 133 - 200 kg miodu, wyróżniającego się miłym aromatem i delikatnym smakiem.

 

Miododajne rośliny wargowe - Majeranek ogrodowy

U nas łatwiej od pól lawendowych spotkać można pola majeranku, uprawianego po prostu w celach handlowych. Jest to roślina cenna dla pszczół między innymi dlatego, że w czasie posuchy, gdy inne gatunki więdną i żółkną, majeranek pozostaje szarozielony i nadal wydziela nektar. A wydziela go tak dużo, że jest wprost oblegany przez te żądlące owady.

 

Miododajne rośliny wargowe - Lawenda zwykła

Jest to śliczny półkrzew, wyrastający do ok. 60 cm. Kwiaty, osadzone na szczytach pędów w niby-okółkach, mają fioletowoszarą koronę. Cała roślina jest jakby popielatoszarawa, bo i liście mają takie zabarwienie. Lawenda pachnie mocno i pięknie. Na liściach są gruczołki tłuszczowe, stąd po ich roztarciu zapach jest jeszcze silniejszy. Wyrabia się z niej olejki eteryczne, które służą m. in. do produkcji wody kolońskiej i kwiatowej, aromatyzowania mydła itp. Suszonego ziela lub samych liści używa się do perfumowania bielizny, dywanów, a także do przesypywania odzieży zimowej, wełen i futer, gdyż mole unikają tego zapachu, bardziej niż tzw. bagna. Niestety u nas lawendowe pola spotyka się raczej rzadko, choć w cieplejszych stronach mogłaby się ta roślina udawać na szerszą skalę. Tak, jak dobrze rośnie choćby w ogródkach działkowych. Lawenda jest szeroko uprawiana na Krymie, w południowej Francji, w Anglii, Szwajcarii, Danii, Hiszpanii i Ameryce Północnej. Jako dobrą roślinę miododajną bardzo cenią ją pszczelarze.

 

Miododajne rośliny wargowe

Wszystkie „wargowe” są miododajne. Jedne więcej, drugie mniej, ale często „więcej”. Do tej rodziny należą m. in.: lawenda, szałwia, mięta, poziewnik (chwast, występujący po żniwach), jasnota biała, lnica, lwia paszcza, melisa, macierzanka, tymianek i wiele innych. Przedstawimy nieco bliżej tylko niektóre.

 

Miododajne rośliny przyprawowe - Anyż

Niegdyś przyprawa ta była u nas w powszechnym użyciu. Ale dziś trzeba dobrze szukać, aby gdzieś znaleźć ciasteczka anyżki czy wódkę - anyżówkę. Owszem, wiele krajów uprawia anyż na wielką skalę, nie tylko do produkcji rozmaitych likierów, ale i dlatego, że jest równocześnie rośliną miododajną. Jeden kwiatuszek w baldaszku anyżu wydziela 0,5 - 1 mg nektaru, choć trzeba przyznać, że nie wszystkie kwiatki nektar zawierają. Z 1 ha roślina tą potrafi dostarczać 50 - 100 kg miodu. Jak zwykle, chodzi też o owoce anyżku, a tych bez udziału pszczół może być bardzo niewiele. Obecnie największe pola anyżowe znajdują się w Hiszpanii i tam też rośnie odmiana o najdorodniejszych owocach. Średniej wielkości owoce dają odmiany bułgarskie, francuskie i belgijskie, a małe owoce pochodzą z odmian radzieckich.

 

Miododajne rośliny przyprawowe - Hyzop lekarski

Staje się on ostatnio dość modną przyprawą, zarówno na świecie, jak i u nas. Jest przy tym pięknym, ozdobnym półkrzewem, wyrastającym nawet do 1 m wysokości. Ma kwiaty zebrane w niby-okółkach, wyrastających z kątów liści. Są one koloru fiołkowego, rzadziej różowego lub białego. Hyzop widuje się nieraz jako ozdobę skalnych ogródków. Nazwa Hyzop pochodzi od arabskiego azzof, a to znaczy "święte ziele”. Zresztą przetrwała ona do dziś we Francji. Hyzop w swoim długim, bo chyba przedbiblijnym, życiu przechodził przedziwną karierę. Był rośliną świętą, potem leczniczą. Uważano, że oczyszcza fizycznie, moralnie i psychicznie. Potem o nim nieomal całkowicie zapomniano, by wreszcie stał się rośliną ozdobną, a na koniec przyprawową. A jest przede wszystkim doskonałą rośliną miododajną. Przy tym dostarcza miodu najlepszej jakości, bardzo wysoko cenionego przez fachowców i... smakoszy. W XVI w. hyzop musiał być w Polsce dobrze znany, bo ówczesny sławny lekarz, Marcin z Urzędowa, tak pisze m. in. w swoim Herbarzu: „Iyzop  jest ziele znakomite, rzadko kto by go nie miał w swoim ogródku...” . I miód przedni wówczas też był w każdym domu.

Miododajne rośliny przyprawowe - Kolendra siewna

Podobnie do naparu z kminku, działa napar z owoców kolendry. A dla jej uprawy pszczoły są absolutnie niezbędne. Otóż pręciki kwiatów kolendry na jednej i tej samej roślinie dojrzewają wcześniej, niż znamiona słupków. Czyli musi następować tzw. zapylanie krzyżowe. Nic też dziwnego, że wprowadzenie pasieki na plantacje ogromnie podnosi plon. Kolendra tak obficie wydziela nektar, że nieraz można go oglądać gołym okiem na kwiatostanach. Jeden kwiat może dostarczyć ok. 1 mg nektaru. A z 1 ha tej rośliny pszczoły potrafią wyprodukować w sprzyjających warunkach od 100 do często 500 kg miodu. Są one zebrane w baldaszki białe lub jasnoróżowe. Widocznie pszczołom nie przeszkadza dość silny, charakterystyczny dla kolendry zapach pluskwy, który się z niej wydziela przez nieomal cały okres wegetacji, a ustępuje dopiero wtedy, gdy owoce zaczynają brunatnieć. I odtąd, powoli zapach zmienia się na aromatyczny, miły, korzenny. Dojrzałe owoce rozgryzione czy rozgniecione pachną bardzo przyjemnie. Za czasów rzymskich przegryzanie kolendrowych kuleczek należało nieomal do rytuału po ... nadużyciu wina. Nazwa łacińska kolendry Coriandrum pochodzi od greckiego słowa „Koris”, które oznacza pluskwę. W języku rosyjskim pluskwa to kłop, a kolendra to kłopownik. Ale... pszczół to nie obchodzi. Z największą przyjemnością zbierają bogactwo nektaru z jej baldachów.

 

Miododajne rośliny przyprawowe - Kminek

Plantatorzy ziół nieraz zasiewają wielkie pola tą poszukiwaną przyprawą nasienną. Rolnicy również chętnie wysiewają kminek w pola koniczyny czerwonej, gdyż wiedzą, że gdy krowa spasa koniczynę razem z kminkiem, to nie dostanie wzdęcia. Pediatrzy również polecają wywary z kminku dla dzieci, gdy te mają „kłopoty z trawieniem”, tracą apetyt itp. Zresztą dorośli i starsi ludzie też chętnie korzystają z kminkowych naparów. Kminek jest rośliną dwuletnią. Jego kwiaty obfitują w nektar. Z 1 ha kwitnącego kminku pszczoły potrafią wyprodukować i 100 kg miodu. 

 

Miododajne rośliny przyprawowe - Gorczyca biała

Nasiona gorczycy służą do wyrobu musztardy i jako przyprawa do marynat. Mają też znane właściwości lecznicze, są więc surowcem, na którym plantatorom bardzo zależy. W związku z tym zapylanie kwiatów
gorczycy jest wyjątkowo istotne. Gorczyca jest rośliną jednoroczną, która szybko rośnie, dzięki czemu nieraz służy jako poplon, albo też... jako podpórka dla grochu na ziarno. Podtrzymując groch, sama dostarcza również kilkaset kilogramów nasion. Przy tym jest wybitnie miododajna, ale zależy to od pory kwitnienia, a raczej od tego, kiedy została wysiana. Jeśli siejemy gorczycę ozimą, to otrzymujemy najwięcej miodu, bo przeciętnie 152 kg z 1 ha. Jeśli się wysiewa gorczycę w maju, to pszczoły dostarczą z niej ok. 50 kg z 1 ha, a jeśli jako poplon w lipcu to już pszczoły wyprodukują zaledwie 35,6 kg miodu z 1 ha. Niestety u nas rzadko sieje się tę roślinę przed zimą, bo dość łatwo wymarza. Najwięcej gorczycy uprawia się w Poznańskiem i na Dolnym Śląsku, a po trochu i w całym kraju. Na pola gorczycowe nieraz pszczelarze wywożą swoje ule. Należy ona do nielicznych roślin, które dają nektar wieczorami. Miód gorczyczny jest bardzo poszukiwany. Początkowo bladożółty, potem staje się kremowy, o pikantnym smaku i miłym aromacie. W zimie dość szybko ulega krystalizacji.

 

Miododajne rośliny przyprawowe - Arcydzięgiel

Jest to roślina tak dekoracyjna, że można by ją zaliczyć do grupy roślin ozdobnych, ale należy do „owoców warzywnych” lub przypraw. Z łodyg przyrządza się zieloną konfiturę, a z korzenia doskonalą, aromatyczną nalewkę, tzw. dzięgielówkę. Jeden rozrośnięty krzew arcydzięgla, wysoki do 1,5 - 2 m, potrafi wytworzyć baldach kwiatowy tak wielki, jak koło samochodu. Drobniutkie kwiatki dostarczają nektaru i pyłku. Pszczoły z 1 ha arcydzięgla wytwarzają 60 - 300 kg aromatycznego, jasnego miodu. Arcydzięgieł-litwor jest rośliną dwuletnią. Kwitnie w drugim roku. Jest bardzo wysoko ceniony przez pszczelarzy.