Poszerzanie gniazd i dodawanie miodni - Korekta gniazda i ilość pokarmu w rodzinach zimowanych w dwóch korpusach

Rodziny, które na zimę umieszczone są w ulu dwukorpusowym mają zwykle większe zapasy pokarmu. Z reguły są one silniejsze jesienią i wiosną i szybciej można je poszerzać po zimowli. Typowa jest sytuacja, gdy czerw znajduje się w obu korpusach. Jeśli przy wyrównaniu ilości pokarmu podczas wiosennego przeglądu pozostało w ulu zbyt dużo zapasów, niezwłocznie należy usunąć wszystko powyżej 4 kg, gdyż stanowi to zagrożenie dla czystości pozyskiwanego miodu. Korekta ilości pokarmu jest bardzo prosta - nadmiar plastrów z zapasem należy po prostu wycofać, a na ich miejsce wstawić puste.

Poszerzanie gniazd i dodawanie miodni - Poszerzanie plastrami zapasowymi.

Dostawiane korpusy wyposaża się w 2/3 plastrami z węzą, a w pozostałej 1/3 - pustymi plastrami. Najczęściej zabudowane plastry grupuje się razem w środku korpusu, a po bokach, mniej więcej w równej odległości, umieszcza się ramki z węzą. Taki układ plastrów szybko zostanie zasiedlony przez pszczoły, a plastry będą zaczerwione przez matkę.
Nie praktykuję się przy tym przenoszenia plastrów z korpusu niżej położonego do górnego. Po zeskrobaniu dłutem pasiecznym nadbudówek woskowych na górnych beleczkach ramek dolnego korpusu przygotowany uprzednio korpus jest nadkładany od góry, a zdjętą wcześniej powałę umieszcza się na górnym, poddanym korpusie. Pszczoły przystępują do przenoszenia pokarmu, aby możliwe było rozszerzenie rodni przez zaczerwienie opróżnionych z pokarmu komórek. Równocześnie poddane ramki z węzą są odbudowane i zaczerwione w górnym korpusie.

Poszerzanie gniazda i dodawanie miodni - Rodziny zimowane w jednym korpusie.

Takie rodziny powinny na wiosnę mieć czerw na wszystkich plastrach, z wyjątkiem skrajnych plastrów okrywających. Praktycznie w przypadku wszystkich dzisiaj użytkowanych rozmiarów plastrów w ulach wielokorpusowych stosuje się drugi korpus z przeznaczeniem na rodnia. Jeśli więc spełnione są wymienione wcześniej kryteria, gniazdo należy poszerzyć.

Poszerzanie gniazda i dodawanie miodni - Kryteria poszerzania gniazda

Czas na rozbudowę przychodzi w momencie, kiedy:
- wszystkie uliczki międzyplastrowe, ale również przestrzenie po bokach korpusu i w części przedniej, są zajęte przez pszczoły
- czerw obejmuje praktycznie całą dostępną przestrzeń gniazda i występuje nawet na skrajach plastra
- w rodzinach znajdujących się na jednym korpusie w rodni znajdują się dwa, trzy plastry z wygryzającym się czerwiem
- w rodzinach na dwóch korpusach należy zwrócić uwagę na położenie czerwia: powinien on wypełniać przede wszystkim dolny korpus i, oczywiście, zawierać również plastry z wygryzającym się czerwiem
- na dolnych listwach ramek znajdują się zwisające gęsto pszczoły.
W tym stadium rozwoju wszystkie plastry w gnieździe są gęsto obsiadane przez pszczoły i zagospodarowane. Czerw znajduje się na sześciu, ośmiu plastrach. Z każdego z nich może wygryź się od 3,5 do 4 tys. robotnic. Te wygryzające się z jednego plastra młode pszczoły potrzebują dodatkowo od dwóch do trzech plastrów. Oznacza to, że wciągu zaledwie jednego tygodnia liczebność rodziny zwiększa się od 5 do 12 tys. młodych pszczół. Wymaga to, oczywiście, odpowiednio dużej przestrzeni.

Poszerzenie gniazd i dodawania miodni

Zbyt wczesne poszerzanie gniazda rodziny ma negatywny wpływ na jej rozwój. Zbyt późne natomiast - ogranicza jej wydajność i prowadzi do niepotrzebnego wystąpienia nastroju rojowego. Ważne jest poznanie odpowiedniego momentu na poszerzenie rodziny. Pomaga nam w tym ocena obsiadania przez pszczoły uliczek znajdujących się pomiędzy plastrami, ilość wychowywanego czerwia, a wreszcie - pszczoły zwisające pod gniazdem na dolnych listewkach ramek, tuz przy dennicy.

Intensywny rozwój rodzin

Coraz dłuższe dni, dobra pogoda i obfite występowanie pożytku mają ogromny wpływ na rozwój rodziny. Wraz ze zwiększeniem ilości czerwia w centrum gniazda wygryzać zaczną się pierwsze robotnice, a potem kolejne plastry wcześniej zaczerwione przez matkę. Młode, świeżo wygryzione pszczoły robotnice stanowią coraz większy odsetek rodziny, dotychczas składającej się wyłącznie z zimowych pszczół. Wraz z zasilaniem rodziny o kolejne młode robotnice, uliczki pomiędzy plastrami są coraz szczelniej obsiadane przez pszczoły. Także dla pszczelarza ten wzrost liczebności jest wyraźnie zauważalny. Przyczyniają się do tego dodatkowo i intensywnie zaczerwione plastry w okresach dobrej pogody i przy obfitym występowaniu pożytków. Na początku masowego zakwitania roślin, który w zależności od lokalizacji i warunków pogodowych przypada mniej więcej na początku kwietnia, jak największa liczba rodzin powinna maksymalnie zwiększyć swą siłę.

Produkcja wosku z wykorzystaniem ramek pracy - Węza jako sposób zapewnienia czystości i właściwej odbudowy plastrów.

Węza jest bardzo przydatnym środkiem przy zapewnieniu starannej i stabilnej budowy plastrów przez pszczoły. W okresie intensywnego rozwoju rodziny do celów budowy wykorzystywane są ramki z wtopioną węzą, ale także ramki pracy. Umożliwia to pszczołom dodatkowo budowanie komórek trutowych i wychowu trutni. Połączenie to pozwala z reguły uzyskać pięknie odbudowane plastry pszczele. Bez ramki pracy pszczoły ignorowałyby wytłoczone denka w ścianie wewnętrznej węzy - zaczątki komórek pszczelich, i to na niej budowałyby komórki trutowe. To zaś oznaczałoby rozminięcie się z pozostawianym przez nas celem - zapewnieniem odbudowy plastrów wyłącznie komórkami pszczelimi. Niestety, nawet mimo wykorzystania ramek pracy nie da się zupełnie zapobiec budowaniu komórek trutowych na plastrze z czerwiem pszczelim. Takie zachowanie pszczół jest często skutkiem nadmiernego pędu do rójki. U niektórych gatunków taka skłonność jest wręcz uwarunkowana genetycznie.

Produkcja wosku z wykorzystaniem ramek pracy

Budowę komórek trutowych można wykorzystać. Pomiędzy kolejnymi przeglądami, w okresie intensywnego rozwoju rodziny zabudowana jest, w zależności od siły rodziny, połowa ramki pracy, a czasem nawet cała. Przetapianie plastrów najlepiej prowadzić w topiarce słonecznej. W czasie mało słonecznego lata jest z tym pewien problem. W okresie niskich temperatur plastry z komórkami trutowymi można przechowywać nie dłużej niż tydzień - po tym czasie daje o sobie znać proces rozkładu i komórki zaczynają wydzielać nieprzyjemny zapach.
Warunki lokalizacji pasieki i samego ula, a także możliwości skorzystania  z topiarki słonecznej, decydują o tym, czy można będzie przetopić budowane plastry trutowe. Wydajna topiarka ma tu bardzo dużo znaczenie, a w zależności od wielkości pasieki nieodzowna może też okazać się maszyna do generowania pary, przy pomocy której możemy także wytopić wosk z zabudowanych ramek pracy. Jeśli nie mamy topiarki, zebrane plastry trzeba będzie albo zakopać, albo poddać kompostowaniu.
Wosk w ramkach jest jasny i, w normalnych okolicznościach, wolny od zanieczyszczeń pozostałościami po akarycydach - lekach stosowanych do zwalczania Varroa, dlatego też powinno się go pozyskiwać do własnych potrzeb. Nawet jeśli nie jest to najważniejsze źródło wosku, w ciągu jednego sezonu można zebrać całkiem sporą jego ilość. Z jednego plastra można uzyskać około 50 g wosku. Jeśli do zwalczania warrozy wykorzystywane były środki chemiczne, w zależności od wykorzystanego produktu i jego zastosowania, w zebranym wosku mogą pozostać jego ślady.

Ramka pracy jako pułapka na roztocza Varroa

Myszy łapie się na przynętę, a warrozę - na czerw trutowy. Warroza rozmnaża się w zasklepionych komórkach czerwia. W tym celu roztocza przedostają się do komórek tuż przed ich zasklepieniem i wewnątrz składają jaja. Cechą charakterystyczną jest przy tym wyraźna preferencja do wybierania komórek trutowych - są one zasiedlane siedem razy częściej niż komórki pszczele.
Gdy korzysta się z dwóch ramek pracy i wycina się je na zmianę, roztocza zawsze znajdują sposób na reprodukcję w komórkach trutowych. Dopóki komórki te są zasklepione, dopóty Varroa jest w pewnym stopniu uwięziona. Jednak równocześnie z wygryzaniem się trutni, z komórek uwalniane jest potomstwo roztoczy. Oznacza to, że zasklepienie komórek z czerwiem zamiast pomóc pozbyć się roztocza, wręcz przyczynia się do ich rozmnażania !
Dlatego też nie można przegapić terminu przeglądu rodziny oraz wycięcia bądź wymiany zasklepionego czerwia trutowego. Jeśli pszczoły przystąpią do budowy ramki pracy tuż po jej włożeniu, to do zasklepienia pierwszych komórek pozostanie około 10 dni, a do wygryzienia się pierwszych trutni około 24 doby. Na wycinanie czerwia trutowego pozostanie więc dwa tygodnia. Jest to wyjątkowo skuteczna metoda na zredukowania na jesieni roztoczy w rodzinie. Rodziny kontrolowane, w których nie wycina się czerwia trutowego, charakteryzują się dwukrotnie większą liczbą roztoczy.
Okres poddawania do uli ramek pracy obejmuje czas od połowy marca do końca lipca.