Zdrowie pszczół i czerwia

Niezależnie od tego, czy pszczoły żyją w barci wydrążonej w pniu drzewa, czy też zamieszkują przygotowany przez człowieka ul - muszą być w stanie przetrwać na łonie natury. Potrzebują do tego nie tylko substancji wydzielanych przez własne organizmy, ale również środków pomocniczych - np. żywicy roślinnej, która umieszczona we wnętrzu ula skutecznie chroni przed mikroorganizmami, takimi jak bakterie, grzyby i wirusy.
Same pszczoły są przystosowane do tego, aby swoim zachowaniem eliminować wszelkiego rodzaju infekcje w ulu. Szczególne znaczenie ma tutaj pęd robotnic do czyszczenia gniazda. Wydzieliny ich gruczołów do czyszczenia komórek plastrów, kwasy tłuszczowe do powlekania wosku, a także enzymy - wszystko to są środki o istotnym znaczeniu dla zdrowia pszczół.
Nieodpowiednie lub złe warunki bytowania sprzyjają rozwojowi chorób u pszczół i ich potomstwa. Niestety, mimo istnienia naturalnych mechanizmów ochronnych i wszelkich podejmowanych działań profilaktycznych, pszczoły nie są w stanie poradzić sobie ze wszystkimi zagrożeniami chorobowymi. Zarówno dorosłe owady, jak też larwy i poczwarki mogą zostać dotknięte infekcją.

Zwijanie świec - Ozdabianie świec

Dzięki różnokolorowym, cieniutkim arkuszom węzy, można zaprojektować świeczkę trafiającą praktycznie w każdy gust. Gotowe, najczęściej wylewane motywy ozdobne możemy zatopić we własnej świeczce, tworząc niemal dzieło sztuki. Ale trzeba też pamiętać, że nie każdy klient polubi nadmiar ozdobników. Natomiast starannie ukształtowany "golf" przy górnej krawędzi świeczki zawsze stanowi piękną oprawę.

Zwijanie świec - Wylewanie świeczek

Chyba każde dziecko marzyło kiedyś o samodzielnym zrobieniu świeczki woskowej. Taka operacja wymaga jednak pewnych środków ostrożności: wosk należy rozpuszczać tylko w kąpieli wodnej. Także przy przelewaniu i wylewaniu należy zachować daleko idącą ostrożność. Jeśli rolę formy mają pełnić zbiorniki z piaskowca, tworzywa sztucznego lub metalu, ich wewnętrzne ścianki należy przemyć jakimś rozpuszczalnikiem. Jeśli świeca ma być później wyjęta z formy, nie wolno przy wkładaniu knota zapomnieć, że dolna część formy jest górną połową ostatecznie uzyskanej świecy.
Od niedawna w sklepach można kupić gotowe kauczukowe formy do wylewania świec. Można je również przygotować we własnym zakresie. Gotowe formy ułatwiają wylewanie świec, można też dzięki nim stworzyć wiele różnych kształtów.

Zwijanie świec - Wyciąganie świeczek

Dawniej wyciąganie świeczek było specjalnym zawodem. Jednak w następstwie pojawiania się nowych metod produkcji i racjonalizacji zawód ten odszedł do lamusa. Wyjątkowy kształt świeczek wyciąganych jest jednak do dziś ceniony przez sympatyków świec i są one poszukiwane na rynku. Warto więc w ramach hobby zająć się i tą sztuką rękodzielniczą.
Do wyciągania świeczek niezbędny jest jak najgłębszy kocioł na wosk. Rozmiar knota dobierany jest odpowiednio do żądanej średnicy świeczek. Do dolnego końca knota przymocowuje się usztywniający go kawałek metalu. Wosk powinien być rozgrzany do temperatury 65 stopni C - nieznacznie powyżej punktu topnienia. Następnie knot z metalowym obciążnikiem zanurza się w wosku na dowolną głębokość, a następnie wyciąga na wierzch. Po schłodzeniu zanurza się go ponownie, i w ten sposób, warstwa po warstwie, powstaje świeczka o żądanej grubości.

Wytwarzanie świec woskowych - Zwijanie świec

Do tego celu nadaje się tylko węza pozyskana na walcach. Nie można natomiast używać węzy wylanej, bo nawet jeśli podgrzeje się wosk do osiągnięcia konsystencji umożliwiającej rozsmarowywanie, po ostygnięciu i tak będzie kruchy i łamliwy.
Z jednego arkusza węzy o wykorzystanych wymiarach ukręcić można od 6 do 12 świeczek tortowych, dwie świece grube, dwie długie czy wreszcie jedną świecę stołową. Arkusz węzy jest przy tym odpowiednio cięty. Aby ułatwić sobie jego zwijanie, przecinamy go wzdłuż blatu, na którym pracujemy, na jakieś 5 mm. Następnie zwijamy, a knot układamy wzdłuż krawędzi. Zwijanie musi być równomierne, przy narastającym ucisku. Oczywiście, ważny jest prawidłowy dobór grubości knota. Chcę uzyskać sztywną świeczkę, musimy też mocno dociskać kolejne zwoje.

Wytwarzanie świec woskowych - Podstawy przygotowania świec

Świeczki można wykonywać techniką wyciągania, wylewania lub zwijania. Jakość ich palenie zależy od wykorzystywanych knotów oraz jakości wosku.
Zasadniczo do produkcji świec stosuje się tylko najczystszy wosk, ponieważ tylko w dobrze sklarowanej postaci jest wolny od grudek pyłku, co z kolei  zapewnia jego dopływ do knota, dzięki zjawisku kapilarności.
Do świeczek z wosku pszczelego wykorzystuje się knoty o okrągłym przekroju, przy czym ważna jest  średnica świeczki i ułożenie knota. Dla świeczek o średnicy od 1,5 - do 3 cm zalecane są knoty nr. 4; od 3 do 5 cm - knot nr. 6; a od 5 do 8 cm - knot nr. 12.
Właściwe ułożenie knota można rozpoznać - jest on z jednej strony spłaszczony i tam splot musi przyjmować kształt litery V. Jeśli dzióbek tego V skierowany jest ku dołowi, knot jest ułożony prawidłowo. Wyćwiczeni producenci świeczek przed włożeniem knota zawiązują na jego górnym końcu pętelkę, dzięki czemu łatwo jest upilnować prawidłowy kierunek wkładaniu knota do świeczki.

Wytwarzanie świec woskowych

Przetwarzając wosk pszczeli na świece, uzyskujemy spory wzrost jego wartości.
Świece woskowe są cenione wśród nabywców miodu, którzy chętnie kupują je w okresie przedświątecznym na prezent. A cóż może być lepszym podarunkiem niż świece wykonane w 100% z wosku pszczelego? Klienci chwalą sobie naturalność produktu, światło, zapach i ciepło, które wnosi on do ich mieszkań. Wśród konsumentów miodu łatwo pozyskać klientów na świece.

Wosk pszczeli jako surowiec

Większość wosku, który pszczelarze uzyskują, wykorzystują oni do własnych potrzeb, m.in. do produkcji węzy, a ewentualnie nadwyżki - do wytwarzania świec.
Największym nabywcą wosku jest przemysł kosmetyczny. Mnóstwo kremów, maści, balsamów, pomadek i szminek wykonywanych jest na bazie receptur, w których składzie znajduje się wosk. Równie ważnym jego odbiorcą jest przemysł farmaceutyczny, w których przetwarza się go na maści i kremy. Także w produktach do woskowania, np. drewna lub skóry, znajduje się wosk pszczeli. Listę tę można wydłużyć o kolejne produkty, takie jak smary do nart, gumę do żucia, kleje żywiczne ...

Wylewanie węzy

Dysponując chłodzonymi wodą prasami z kauczuku silikonowego, możemy samodzielnie wytwarzać arkusze węzy. Aby jej produkcja była opłacalna, należy wziąć pod uwagę współpracę z innymi pszczelarzami. Czasami urządzenia do wytworu węzy można wypożyczać w organizacjach pszczelarskich. Jeżeli zachodzi obawa, wspólne użytkowanie sprzętu spowoduje przeniesienie zarazków, lepiej z tego zrezygnować lub wymóc na innych użytkownikach przedstawienie świadectwa zdrowia rojów.
Oprócz prasy do wyrobu węzy, do jej produkcji potrzebne jest też naczynie do wytapiania wosku oraz kontrolowany termostatem automat podgrzewający, dzięki któremu utrzymywana jest odpowiednia temperatura wosku.
Samo wylewanie nie wymaga wielkiej wprawy i bardzo szybko udaje się wykonać pierwszy arkusz. A gdy już uda się dobrze go wylać, to można przeżyć nawet i nieudane próby raz na jakiś czas.

Czyszczenie ramek - Przy pomocy sody kaustycznej (żrącej)

Z sodą kaustyczną trzeba obchodzić się ostrożnie, ponieważ łatwo tu o silne poparzenie. Przede wszystkim uwaga przy przenoszeniu gorącej sody! Nie wolno również wsypać zbyt dużo sody do gorącej wody, ponieważ się zagotuje. Sodę trzeba dodawać małymi porcjami.
Oczywiście, wszelkie prace z sodą kaustyczną trzeba wykonywać w ubraniu ochronnym, rękawicach i okularach lub masce. Przy jakimkolwiek kontakcie z oczami należy natychmiast przemyć je wodą i zasięgnąć porady lekarza.
Do mycia ramek używa się trzyprocentowego roztworu sody kaustycznej. Samo czyszczenie prowadzi się w dużych kotłach, w których można całkowicie zanurzyć ramki. Po potrząśnięciu zanurzoną ramką odkleja się od niej kit i wosk.
Wspomniany roztwór sody kaustycznej nawet na zimno ma silne działanie. Efekt jest wzmocniony, a oczyszczenie przyspieszone, gdy roztwór podgrzeje się do temperatury 80 stopni C. Po oczyszczeniu ramek należy je dobrze spłukać wodą, podobnie jak pozostałe przedmioty, które miły kontakt z sodą.
Aktywne zasady neutralizuje się za pomocą kwasu octowego. To, czy roztwór został już całkowicie zneutralizowany, można sprawdzić papierkiem lakmusowym, dostępnym w aptekach.

Czyszczenie ramek - Przy pomocy sody krystalicznej

Wykorzystuje się 5% roztwór sody krystalicznej, czyli uwolnionego węglanu sodu, który po podgrzaniu jest bardzo skutecznym środkiem czyszczącym. Z reguły ramki czyści się przez wkładanie ich do podgrzanego roztworu, co jest również skuteczną metodą dezynfekcji uli. Wykąpane w sodzie ramki są dokładnie wyczyszczone z pszczelego kitu i woski, a dodatkowo drewno, z którego są wykonane, ulega rozjaśnieniu.

Czyszczenie ramek - W zmywarce

To metoda pozwalająca na bardzo dobre oczyszczenie ramek. Wykorzystuje się wybrane, bogate w funkcjonalność urządzenia, z normalnym przyłączem wody i prądu. Ramki układa się na tacce na naczynia i rozpoczyna ich spłukiwanie (bez dodatku środka myjącego). ponieważ resztki wosku mogą zapchać kanalizację, lepiej skierować odpływ ze zmywarki do zbiornika w rodzaju wanny.

Obieg wosku - Czyszczenie ramek

Po usunięciu starych plastrów ramki są ponownie wykorzystywane w pasiece. Zanim to jednak nastąpi, muszą one zostać wyczyszczone. Są przy tym różne sposoby czyszczenia ramek. Jeśli ramek jest mało, metoda jest prosta i tania - wystarczy wciąć ostrym nożykiem resztki wosku, kitu i innych zabrudzeń. Jednak w przypadku dużych pasiek taka metoda szybko okazuje się zbyt pracochłonna.

Obieg wosku - Ocyszczanie i przygotowanie wosku

Aby usunąć zanieczyszczenia z wosku, wytopionego różnymi metodami, należy go przetopić i oczyścić.
Płaskie placki i nieduże sztaby wosku rozpuszcza się w wodzie deszczowej i wylewa z nich bloki o masie od 8 do 10 kg. Podczas wylewania do naczynia wosk należy przefiltrować przez pończochę rozciągniętą na jego krawędziach.
Chłodzenie powinno przebiegać powoli, aby możliwe było dalsze klarowanie wosku. Po schłodzeniu woskowy kloc jest czyszczony od spodu, warstwa zabrudzeń jest wyrzucona lub kompostowana, a pozostałe skrawki wykorzystywane przy kolejnym wytapianiu. Jeśli trzeba, dolna, zanieczyszczona warstwa wosku jest odcinana i ponownie przetapianie.
Proces przetapiania może wydawać się czasochłonny, ale to jedyny sposób na zapewnienie dostatecznego stopnia oczyszczania wosku. Wosk do produkcji świec musi być idealnie oczyszczony, bo nawet maleńkie drobinki pyłku mogą stłumić kapilarność knotów, tj. dopływ wosku do płomienia, przez co świeca albo tli się słabo, albo w ogóle nie chce się palić.

Obieg wosku - Mała topiarka i zmywarka do naczyń

W sklepach można kupić mieszczące 12 plastrów stalowe pojemniki z zaworem wyjściowym, przykrywą oraz parownicą w komplecie - dokładnie tego samego typu, co urządzenia wykorzystywane do odklejania tapet. Parownica napełniona jest wodą (deszczówka), a wąż zostaje wetknięty do stalowego pojemnika. Po 10-20 wtłaczania pary wosk się topi, wytłaczana para wydostaje się zaworem, przez który po odpowiednim czasie zacznie wypływać również wosk.
Zamiast w stalowym pojemniku, wytapianie można też przeprowadzać w korpusie ula. Potrzebna jest w tym celu specjalna dennica, która odprowadzi płynny wosk do misy. Do wytapiania plastrów można wykorzystać również inne konstrukcje, przy czym kluczowe znaczenie ma oddzielenie odpadów i zebranie czystego wosku. Po wytopieniu go tą metodą, analogiczne do przypadku metody opisanej wcześniej, należy go oczyścić w kolejnych procesach.