Pozyskiwanie pierzgi

Pierzga jest produktem wartościowszym niż pyłek zbierany w postaci obnóży, choć rzadziej pozyskiwanym ze względu na wysoką pracochłonność. W celu zwiększania zbiorów pierzgi ustawia się gniazda na zabudowę ciepłą. Matka zostaje wówczas oddzielona na kilku plastrach z tyłu gniazda, a pozostawione od strony wylotu 2-3 plastry są przez pszczoły całkowicie zapełnione pierzgą. Skuteczne jest także zastosowanie 3-4-plastrowych izolatorów. Pszczoły bardzo chętnie gromadzą pierzgę w plastrach okrywający izolator tuż przy czerwiu.

Pierzgę, przygotowana do konsumpcji, wyłuskuje się z komórek plastra, najlepiej wcześniej zamrożonego. Ze względu na dużą pracochłonność, pozyskiwana jest w małym stopniu, najczęściej poprzez wydłubywanie z pojedynczych komórek wcześniej zamrożonego plastra. Pierzgę z plastrów wycofanych z produkcji wycina się, zeskrobując wystającą warstwę wosku, a następnie zwilża miodem i miele w maszynce do mięsa. Rozdrobnioną w ten sposób pierzgę, złożoną w słoiku zalewa się miodem.

Wyłuskaną z plastrów pierzgę także konserwuje się w miodzie, w odpowiedniej proporcji. Najczęściej stosuje się 20, 25 lub 33% domieszkę pierzgi, gdyż mieszaniny zawierające poniżej 80% miodu są trudne do przechowania, łatwo fermentuje.

Produkcja jadu pszczelego

Jad pszczeli pozyskuje się ze względu na jego właściwości lecznicze, znane od dawna i wykorzystywane w medycynie ludowej.

Dawniej jad pszczeli pobierano ręcznie od każdej pszczoły. Pszczoła pochwycona za skrzydełka wysuwa żądło i wypuszcza kropelkę jadu, tak uzyskany jad jest bardzo czysty.

Obecnie do pozyskiwania jadu stosowane są bodźce elektryczne. Drażnią one pszczoły, pobudzając je do żądlenia i wydzielanie jadu na płytkę szklaną stanowiącą podłożę. Metoda ta pozwala na uzyskanie stosunkowo czystego i skondensowanego jadu, bez konieczności niszczenia pszczół. Jad po zaschnięciu na szkle zeskrobuje się i przechowuje w hermetycznie zamkniętym naczyniu.

Ramy z rozpiętym drutem, pomiędzy który wsuwa się płytkę szklaną, na której zasycha jad pszczeli, umieszczać można w różnych miejscach gniazda pszczelego. Ramy z drutami konstrukcyjnie można dopasować także do powałki ula i stosować na nastawionej na rodzinę pszczelą pustej nadstawce lub korpusie ula. Najnowocześniejsze technologie polegają na wtopieniu drutów w płytkę szklaną, co zapobiega zakleszczaniu się pszczół pomiędzy szkłem i rozpiętymi drutami oraz ułatwia pozyskiwanie jadu. Jad pozyskuje się z tych samych rodzin co 2-3 tygodnie.

Ze względu na trudności związane ze zbytem, produkcja jadu w polskich pasiekach została zaniechana.

Mleczko pszczele

Mleczko pszczele jest wydzieliną gruczołów gardzielowych, które uaktywniają się u młodych 6-14-dniowych robotnic, a po zakończonym okresie wydzielania mleczka, ulegają przekształceniu i produkują enzymy trawienne. Mleczkiem karmione są wszystkie larwy w wieku od 1 do 3 dni.

Technologia produkcji mleczka oparta jest na takich samych zasadach jak wychów matek pszczelich , tą tylko różnicą, że rodzinom produkującym mleczko poddaje się jednorazowo dużą liczbę larw.

Mateczniki z 3-dniowymi larwami są źródłem mleczka. Trzeciego dnia usuwa się z mateczników larwy, a zgromadzone w nich mleczko wybiera się. Z jednego matecznika można uzyskać około 230 mg mleczka.

Odebrane mleczko przechowuje się w lodówce w temp. 2-4 stopni C wtedy zachowuje swoje właściwości biologiczne  przez 2-3 tygodnie. W zamrażalce w temp. -18 stopni można go przechowywać przez 6 miesięcy.
W Polsce niewiele pasiek zajmuje się produkcją mleczka pszczelego.

Propolis czyli kit pszczeli

Zbierany jest przez wyspecjalizowaną grupę robotnic, które zbierają smoliste i balsamiczne substancje z pączków różnych gatunków drzew i przynoszą je do ula w koszyczkach umieszczonych na trzeciej parze odnóży. Propolis cieszy się niesłabnącym popytem z powodu niezwykłych właściwości leczniczych. Intensywnie przenoszony jest przez pszczoły w drugiej połowie sezonu, dlatego produkcja jego rozpoczyna się dopiero od czerwca. Z jednego ula można pozyskać 50-150 g czystego kitu.

Metody pozyskiwania propolisu
- zeskrobywanie kitu zgromadzonego na wręgach i brzegach ramek oraz na ścianach i otworze wylotowym ula
- stosowanie beleczek odstępnikowych, umieszczanych pomiędzy ramkami tak, aby powstała luka 2-3 mm pomiędzy beleczka, a brzegiem ramki. okitowane beleczki wymienia się co pewien czas na nowe, a zgromadzony kit zeskrobuje się z nich.

- kitołapki są to najczęściej krążki lub płyty z otworami, wykonane z tworzywa sztucznego bądź plastikowej siatki, umieszczone w powałce. Po zakitowaniu otworów, krążki umieszczone są w zamrażarkach, ponieważ w niskiej temperaturze kit twardnieje i można go łatwo wykruszyć.
- pozostawienie do jesieni zbyt dużych otworów wylotowych w stosunku do siły rodziny, stymuluje pszczoły do naturalnego zmniejszania wielkości wylotu przez częściowe jego zalepienie kitem. Oczyszczając otwory, można uzyskać spore ilości czystego propolisu.

- zastosowanie różnego rodzaju powałek półciennych, brezentowych, foliowych lub siatki plastikowej o oczkach nie większych niż 3,5x3,5 mm.

Pozyskiwanie wosku

Wosk pszczeli - wytwarzany jest przez cztery pary gruczołów woskowych, znajdujących się pomiędzy segmentami na brzusznej stronie robotnicy. Wosk wypływający z gruczołów na powierzchnię lusterek zastyga tam, tworząc tzw. łuseczki woskowe. Pszczoły zbierają je za pomocą odnóży i po ich rozmiękczeniu za pomocą żuwaczek budują plastry.

Wosk wypacany jest przez cały rok, nawet w zimie, czego dowodem są liczne łuseczki woskowe spotykane na dennicach uli w osypie zimowym. Wosk pozyskiwany jest w niewielkich ilościach. W pasiekach amatorskich jego produkcja utrzymuje się na poziomie 0,3 kg od jednej rodziny, zaś w pasiekach zawodowych wynosi około 1 kg.

Jest niezastąpionym produktem w gospodarce pasiecznej, w przemyśle farmaceutycznym, kosmetyce, stomatologii, radiotechnice w przemyśle farbiarskim, do wyrobu świec i figurek woskowych stosowany jest również jako neutralizator szkodliwego promieniowania wytwarzanego przez cieki wodne.

Sposoby pozyskiwania wosku:
- Najwięcej wosku pozyskuje się przy wycofaniu plastrów starych i przetopieniu ich na czysty wosk.
- Stosowanie ramek pracy jest sprawdzonym sposobem pozyskiwania znacznych ilości, bardzo dobrej jakości, wosku.
- Odsklepiny z plastrów uzyskane w czasie miodobrania są źródłem sporych ilości ładnego wosku.
- Skrzętne zbieranie surowca woskowego w postaci wycinanych nadbudówek woskowych w ulu, tzw. dzikiej zabudowy, zbieranie wycinanych mateczników i czerwiu trutowego.
- Częsta wymiana plastrów i zwiększone stosowanie węzy w pasiece przyczyniają się nie tylko do zwiększania produkcji wosku, ale wpływają decydująco na poprawę higieny gniazda i zdrowotności pszczół.